بهترین زمان تلقیح مصنوعی گوسفند و بز

زمان مطالعه: 6 دقیقه

تلقیح مصنوعی گوسفند و بز یکی از روش‌های کارآمد برای بهبود نژاد و افزایش بازدهی تولید مثل است. در این روش، اسپرم قوچ یا بز نر با روش‌های علمی و بهداشتی جمع‌آوری و به‌صورت مصنوعی در دستگاه تناسلی ماده وارد می‌شود. این کار علاوه بر اینکه کمک می‌کند تا سرعت انتقال ویژگی‌های ژنتیکی مثبت به نسل‌های بعدی افزایش یابد، امکان استفاده از اسپرم نرهای با کیفیت بالا را برای دامداران فراهم می‌کند.

یکی از مزیت‌های مهم تلقیح مصنوعی، جلوگیری از انتقال بیماری‌های واگیردار است که ممکن است از طریق جفت‌گیری طبیعی بین دام‌ها گسترش یابد. همچنین، این روش برای مناطق صعب‌العبور یا برای دام‌هایی که امکان جفت‌گیری طبیعی ندارند، بسیار کاربردی است.

با این حال، اجرای موفق این روش نیاز به دانش کافی و تجهیزات تخصصی دارد و باید توسط کارشناسان حرفه‌ای انجام شود تا کیفیت اسپرم حفظ و نتیجه مطلوب به‌دست آید. در نهایت، تلقیح مصنوعی گوسفند و بز به دامداران امکان می‌دهد بهره‌وری و سودآوری بیشتری از دام‌های خود کسب کنند، زیرا سرعت و کیفیت تولید نسل‌های بعدی به‌طور چشمگیری بهبود پیدا می‌کند.

تلقیح مصنوعی چیست

تلقیح مصنوعی به عملیاتی گفته می شود که با اسپرم گیری قوچ آن را با تفنگ وارد رحم میش می کنند تا آبستن شود. در تلقیح مصنوعی گوسفند و بز از روش های مختلفی چون واژینال، سرویکال و لاپاراسکوپ استفاده می شود و زمان تلقیح مصنوعی گوسفند و بز کاملا متفاوت است. درصد باروری گوسفند و بز در روش های تلقیح مصنوعی مختلف است اما به طور کلی تلقیح مصنوعی نسبت به روش جفتگیری گوسفند و بز درصد باروری و زایش بالایی دارد. از تلقیح مصنوعی علاوه بر باروری دام برای اصلاح نژاد و چندقلوزایی گوسفند و بز استفاده می شود.

می توانید مقاله مرتبط زیر را هم مطالعه نمایید:

نحوه اسپرم گیری از قوچ

انواع تلقیح مصنوعی گوسفند و بز براساس زمان تلقیح

تلقیح مصنوعی در زمان ثابت

در این روش صرف نظر از اینکه فحلی گوسفند یا بز انجام شده باشد بعد از خارج شدن سیدر یا اسفنج، باروری انجام می شود. به طور کلی پس از اینکه سیدرگذاری گوسفند و بز انجام شد دقیقا در گوسفندان حدود ۴۸ الی ۵۶ ساعت و در بز ۴۳ الی ۴۸ ساعت پس از خارج شدن سیدر یا اسفنج عملیات تلقیح مصنوعی انجام می شود.

می توانید مقالات مرتبط زیر را هم مطالعه نمایید:

آموزش تلقیح مصنوعی گوسفندان

نحوه سیدر گذاری در گاو و گوسفند

تلقیح مصنوعی براساس شروع ایستا فحلی

در این روش یک روز قبل از تلقیح قوچ یا بز نر را با پیشبند وارد گله می کنند تا تخمک ریزی بهتری انجام شود. با وارد کردن نر تیزر عملا پس از شروع فحلی دام اقدام به تلقیح می کنند. اگر پیشبند نر تیزر پاره شود ممکن است زمان باروری مصنوعی به تعویق بیفتد.

1. هنگام ثبت ایستا فحلی ۱۲ ساعت پس از آن بز یا میش باید تلقیح شوند.
2. در حالت عمومی تلقیح دقیقا هنگامی که دام صبح فحل می شود عصر تلقیح صورت می گیرد.
3. دام عصر فحل شود صبح زود تلقیح
4. اگر در طول شب فحل شود نیم روز عملیات تلقیح انجام می شود.

روش دوم درصد باروری بیشتری دارد اما برای انجام عملیات نیاز به تعداد افراد بیشتری است و همچنین دامپزشک نزدیک به گله نیست که این هم مشکل اصلی است.

برای تلقیح مصنوعی گوسفند و بز بهترین زمان کدام است

بهترین زمان برای انجام تلقیح مصنوعی گوسفند و بز زمانی است که ماده‌ها در دوره فحلی (آمادگی جنسی) قرار دارند. این دوره معمولاً هر ۱۶ تا ۱۷ روز در گوسفندان و هر ۱۹ تا ۲۱ روز در بزها تکرار می‌شود و مدت آن بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت است. در این دوره، دام‌ها علائم فحلی از جمله بی‌قراری، کاهش اشتها، نزدیک‌شدن به نرها، و گاهی ترشحات واژنی را نشان می‌دهند.

تلقیح مصنوعی باید در ۱۲ تا ۱۸ ساعت نخست دوره فحلی انجام شود، زیرا این زمان با بالاترین احتمال تخمک‌گذاری و پذیرش اسپرم هم‌زمان است. بهترین زمان تلقیح برای بزها نیز در همین بازه است، اما بسته به شرایط دام و محیط ممکن است اندکی تغییر کند. اگر تلقیح در زمان دقیقی که دام در اوج فحلی است انجام نشود، احتمال باروری کاهش می‌یابد.

برای اطمینان از دقت زمانی، معمولاً از روش‌های تشخیص فحلی مانند مشاهده رفتار دام، یا استفاده از دستگاه‌های تشخیصی بهره می‌برند. در نهایت، تنظیم زمان دقیق تلقیح نقش مهمی در موفقیت و افزایش نرخ باروری دارد و به دامداران کمک می‌کند تا بازدهی بیشتری از فرایند تولیدمثل دام‌های خود به‌دست آورند.

روش‌های تلقیح برای بارداری گوسفند کدامند

تلقیح مصنوعی گوسفند و بز چندین روش اصلی دارد که هر کدام بسته به شرایط دام و امکانات موجود انتخاب می‌شوند. سه روش اصلی شامل تلقیح داخل واژنی، تلقیح دهانه رحمی و تلقیح لاپاراسکوپی است.

تلقیح داخل واژنی

ساده‌ترین و پرکاربردترین روش است که در آن اسپرم مستقیماً در بخش ابتدایی واژن قرار می‌گیرد. این روش به ابزار خاصی نیاز ندارد و توسط دامپزشک یا فرد آموزش‌دیده قابل انجام است. با این حال، به دلیل اینکه اسپرم به نزدیکی دهانه رحم نمی‌رسد، احتمال باروری کمی کمتر از روش‌های پیشرفته‌تر است.

تلقیح دهانه رحمی

در این روش اسپرم در نزدیکی دهانه رحم تزریق می‌شود تا به تخمک‌ها نزدیک‌تر باشد و شانس بارداری افزایش یابد. این روش نسبت به تلقیح واژنی دقت بیشتری دارد و میزان موفقیت بالاتری در باروری ایجاد می‌کند. البته، برای انجام آن نیاز به ابزار مخصوص تلقیح دهانه‌ای و فرد متخصص است تا از ایجاد آسیب به دام جلوگیری شود.

تلقیح لاپاراسکوپی

این روش پیشرفته‌ترین و مؤثرترین روش تلقیح مصنوعی گوسفند و بز است که طی آن اسپرم مستقیماً به داخل رحم تزریق می‌شود. برای انجام آن، یک دستگاه لاپاراسکوپی به کار می‌رود که اسپرم را از طریق یک برش کوچک به رحم می‌رساند. این روش اگرچه هزینه‌برتر است، اما بالاترین نرخ باروری را دارد و برای بهبود نژاد و تلقیح تعداد زیادی از گوسفندان به کار می‌رود.

این روش‌ها به دامداران امکان می‌دهند که با توجه به بودجه و نیازشان روش مناسب را انتخاب کنند و به بهینه‌ترین نتیجه در تولید مثل دام‌هایشان برسند.

روش انتقال رویان

در روش انتقال رویان، به‌جای تلقیح اسپرم، رویان‌های آماده به رحم گوسفند گیرنده منتقل می‌شوند. رویان‌ها معمولاً از گوسفندان اهداکننده با ویژگی‌های ژنتیکی برتر جمع‌آوری می‌شوند. برای انجام این روش، رویان‌ها از رحم گوسفند اهداکننده به‌دست آمده و سپس با روش‌های مختلف (مانند لاپاراسکوپی یا انتقال از طریق دهانه رحم) به رحم گوسفند گیرنده منتقل می‌شوند.

این روش به دامداران امکان می‌دهد از ژنتیک گوسفندان ممتاز بیشتری در یک گله بهره‌برداری کنند، زیرا تعداد زیادی از رویان‌ها می‌توانند از یک گوسفند اهداکننده به گیرنده‌های مختلف منتقل شوند. روش انتقال رویان، به‌ویژه برای بهبود سریع ژنتیکی و افزایش بهره‌وری اقتصادی کاربرد دارد و به دلیل درصد موفقیت بالاتر نسبت به سایر روش‌ها محبوبیت زیادی یافته است.

روش سرویکسی

روش سرویکسی یکی از روش‌های مقرون‌به‌صرفه و ساده تلقیح مصنوعی در گوسفند است. در این روش، ابتدا از یک ابزار به نام اسپکولوم استفاده می‌شود که به دهانه‌ی رحم (سرویکس) متصل می‌گردد و به‌عنوان منبع نوری عمل می‌کند، تا دید کاملی برای فرد مجری فراهم کند. سپس، لوله تلقیح به آرامی از سرویکس عبور کرده و به اولین چین‌خوردگی دیواره واژن نزدیک می‌شود و اسپرم در این نقطه تزریق می‌شود.

برای افزایش موفقیت در این روش، توصیه می‌شود که از اسپرم تازه یا اسپرم خنک‌شده (و نه منجمد) استفاده شود، زیرا اسپرم منجمد به‌دلیل کاهش حرکت و پویایی در فرآیند انجماد، شانس کمتری در باروری ایجاد می‌کند. این روش با هزینه کمتر و تجهیزات محدود قابل اجراست، اما به مهارت کافی نیاز دارد تا بدون آسیب به سرویکس، اسپرم به محل مورد نظر انتقال یابد و احتمال باروری افزایش یابد.

هر کدام از این روش‌ها به دامداران کمک می‌کنند تا با توجه به شرایط گله و هدف‌های پرورشی، روشی مناسب را برای افزایش باروری و بهبود ژنتیک دام‌ها انتخاب کنند.

مزایای تلقیح مصنوعی گوسفند چیست

تلقیح مصنوعی گوسفند و بز مزایای بسیاری دارد که باعث شده این روش به یکی از انتخاب‌های اصلی دامداران برای بهبود تولیدمثل تبدیل شود. یکی از اصلی‌ترین مزایای آن افزایش سرعت بهبود ژنتیک است؛ زیرا می‌توان از اسپرم قوچ‌های با کیفیت و نژادهای برتر برای بارداری تعداد زیادی گوسفند ماده استفاده کرد. این امر منجر به تولید بره‌هایی با ویژگی‌های ژنتیکی برتر، رشد سریع‌تر و مقاومت بالاتر در برابر بیماری‌ها می‌شود.

مزیت دیگر این روش، کاهش هزینه‌های نگهداری است. با این روش، دامدار نیازی به خرید و نگهداری قوچ‌های متعدد ندارد، زیرا اسپرم از منابع مختلف و با کیفیت بالا قابل دسترسی است. همچنین، کاهش انتقال بیماری‌های مسری نیز از دیگر مزایای تلقیح مصنوعی است؛ چرا که از تماس مستقیم بین گوسفند نر و ماده جلوگیری می‌شود و احتمال انتقال بیماری‌های قابل سرایت از طریق جفت‌گیری طبیعی کاهش می‌یابد.

افزایش کنترل در زمان‌ و تعداد بارداری نیز از مزایای دیگر این روش است. دامدار می‌تواند با برنامه‌ریزی دقیق، زمان تلقیح و تعداد بارداری‌ها را کنترل کند تا تولید مثل گله بهینه‌تر شود و زمان بارداری‌ها با تقاضای بازار و شرایط اقتصادی هماهنگ شود.

نتیجه گیری :

توجه داشته باشید که برخی از افراد زمان باروری گوسفند و بز را مشابه هم انجام می دهند که همین باعث کاهش نرخ آبستنی بز به روش تلقیح مصنوعی می شود.با فروش گوسفند زنده در ارتباط باشید.