تشخیص آبستنی گوسفند و بز با اولتراسونوگرافی برای اهداف پرورش و به طبع تولید مثل گوسفندان و بدنیا آمدن تعداد زیاد بره ها است. با تشخیص به موقع فحلی گوسفندان و دانستن علائم بارداری گوسفندان به راحتی می توانید از میش آبستن مراقبت کنید تا با زایمان راحت شاهد تولد یک بره سالم باشید.
سالیانه تعداد زیادی از میش ها و بزهای آبستن به صورت محلی ذبح می شوند که پس از کشتار آنها متوجه آبستن بودن آنها می شویم. با کشتار میش و بزهای آبستن به دلیل نداشتن آگاهی کافی از آبستنی حیوان ضرر اقتصادی زیادی متحمل می شوید پس بهتر است با روش تشخیص آبستنی گوسفند و بز با اولتراسونوگرافی آشنا شوید.
فهرست موضوعات
دستگاه اولتراسونوگرافی دام
دستگاه اولتراسونوگرافی دامپزشکی، مشابه دستگاه‌های سونوگرافی انسانی، با استفاده از امواج فراصوت عمل می‌کند. این دستگاه‌ها امواج صوتی با فرکانس بالا را به سمت بدن حیوانات ارسال می‌کنند. امواج فراصوت پس از برخورد با بافت‌های داخلی بدن، بازتاب می‌شوند و دستگاه این بازتاب‌ها را دریافت و پردازش می‌کند تا تصاویر دقیقی از داخل بدن حیوان ایجاد کند. این تصاویر به دامپزشکان کمک می‌کند تا مشکلات و بیماری‌های داخلی حیوانات را شناسایی و بررسی کنند.
اجزای دستگاه اولتراسونوگرافی دام
پروب (مبدل):
قسمتی از دستگاه که امواج فراصوت را تولید و دریافت می‌کند. این پروب را روی پوست حیوان قرار می‌دهند تا امواج را به بدن ارسال و امواج بازگشتی را دریافت کند.
واحد پردازشگر:
بخشی از دستگاه که امواج منعکس شده از بدن حیوان را به تصاویر تبدیل می‌کند. این واحد اطلاعات دریافتی را تحلیل کرده و به صورت تصاویر قابل فهم برای کاربر نمایش می‌دهد.
صفحه نمایش:
تصویری که از پردازش امواج فراصوت به دست می‌آید، روی این صفحه نمایش داده می‌شود. این صفحه می‌تواند به صورت لمسی یا غیر لمسی باشد.
کنترل‌ها و دکمه‌ها:
دستگاه دارای کنترل‌ها و دکمه‌هایی است که به اپراتور اجازه می‌دهد تا تنظیمات مختلفی را انجام دهد، مانند تنظیم شدت امواج فراصوت، عمق تصویر و نوع تصویر.
منبع تغذیه:
دستگاه از طریق برق کار می‌کند و دارای یک منبع تغذیه است که ممکن است به صورت باتری قابل شارژ یا اتصال مستقیم به برق باشد.
نحوه عملکرد دستگاه اولتراسونوگرافی دامپزشکی
ساطع کردن امواج فراصوت:
پروب امواج صوتی با فرکانس بالا را به بدن حیوان ارسال می‌کند. این امواج از بافت‌های بدن عبور می‌کنند و به استخوان‌ها و سایر موانع برخورد می‌کنند.
انعکاس امواج:
بخشی از امواج فراصوت که از بافت‌ها و موانع درون بدن بازتاب می‌شوند، به پروب بازمی‌گردند.
دریافت امواج بازگشتی:
پروب امواج بازگشتی را دریافت کرده و آنها را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل می‌کند.
پردازش سیگنال‌ها:
دستگاه سیگنال‌های دریافتی را پردازش کرده و آنها را به تصاویر دو بعدی یا سه بعدی تبدیل می‌کند.
نمایش تصاویر:
تصاویر پردازش شده روی صفحه نمایش دستگاه نمایش داده می‌شوند، که به کاربر امکان مشاهده و تحلیل ساختارهای داخلی بدن حیوان را می‌دهد.
می توانید مقالات مرتبط زیر را هم مطالعه نمایید:
علائم و روشهای تشخیص فحلی گوسفندان
فواید تشخیص آبستنی گوسفند و بز
- مشخص کردن ماده های آبستن
- حذف ماده هایی که آبستن نمی شوند و مشکلات تولید مثل دارند.
تشخیص آبستنی گوسفند و بز با اولتراسونوگرافی
سونوگرافی به موقع می تواند به شما کمک کند تا از تشخیص آبستنی گوسفند و بز مطلع شوید. این دستگاه بر پایه انتشار امواج فراصدایی (اولتراسوند) در پروب دستگاه کار می کند که پس از برخورد امواج به اندام ها تبدیل به تصاویر قابل مشاهده می شود.
نحوه کار کردن دستگاه اولتراسونوگرافی
تمامی مایعات به شکل سیاه و بافت های غیر پیوندی و آب دار پر خون خاکستری و همچنین بافت های پیوندی چون استخوان، غضروف ها به شکل کاملا سفید نمایش داده می شوند.
انواع اولتراسونوگرافی
پروب خارجی یا اکسترنال دستگاه
در این روش پروب خارجی در قسمت کشاله ران ماده بز یا میش انجام می شود. قابلیت تشخیص آبستنی گوسفند و بز زیر ۴۰ روز در این روش تنها توسط افراد متخصص و ماهر امکان پذیر است.
پروب رکتال از طریق سمت راست روده
قبل از استفاده از اولتراسونوگرافی در روش پروب رکتال باید مدفوع از قسمت راست روده حیوان تخلیه شود. در این روش قابلیت تشخیص آبستنی گوسفند و بز در سن ۲۵ تا ۴۰ روزگی نیز وجود دارد. هر چند که به طور کلی استفاده از روش پروب رکتال به دلیل پارگی رکتوم توصیه نمی شود.
در هر دو روش اولتراسونوگرافی باید از ژل لغزاننده استفاده شود و حتما مثانه حیوان پر باشد.
چگونه متوجه بشویم که گوسفند آبستن است
برای تشخیص آبستنی گوسفند و بز، می‌توان از روشهای مختلفی استفاده کرد که شامل مشاهده علائم رفتاری، معاینه فیزیکی و استفاده از تجهیزات پزشکی است. در زیر، برخی از روشهای متداول برای تشخیص آبستنی در گوسفند آورده شده است:
مشاهده علائم رفتاری:
عدم بازگشت به فحلی: اگر گوسفند پس از گذشت حدود ۱۷ روز از فحلی قبلی دوباره فحل نشود، ممکن است آبستن باشد.
تغییرات رفتاری: گوسفندهای آبستن ممکن است تغییراتی در رفتار نشان دهند، مانند افزایش آرامش و کاهش فعالیت.
معاینه فیزیکی:
لمس شکم: در مراحل پیشرفته‌تر آبستنی، می‌توان با لمس شکم گوسفند (معمولاً با فشار ملایم) جنین را احساس کرد.
مشاهده تغییرات در پستان‌ها: تورم و تغییرات در پستان‌ها می‌تواند نشانه‌ای از آبستنی باشد.
استفاده از تجهیزات پزشکی:
اولتراسونوگرافی: این روش دقیق‌ترین روش تشخیص آبستنی گوسفند و بز است. با استفاده از دستگاه اولتراسونوگرافی می‌توان جنین را در داخل رحم مشاهده کرد. این روش معمولاً در مراحل اولیه آبستنی (از حدود ۲۵ روز به بعد) قابل استفاده است.
آزمایش خون: با اندازه‌گیری سطح هورمون‌های خاصی مانند پروژسترون در خون گوسفند می‌توان آبستنی را تشخیص داد. این آزمایش‌ها معمولاً در آزمایشگاه‌های دامپزشکی انجام می‌شوند.
دستگاه‌های دابلر: این دستگاه‌ها با استفاده از امواج فراصوت می‌توانند صدای ضربان قلب جنین را شناسایی کنند.
مشاهده علائم بدنی:
افزایش وزن: افزایش غیرمعمول وزن گوسفند می‌تواند نشانه آبستنی باشد.
تغییرات در شکل بدن: در مراحل پیشرفته‌تر، شکم گوسفند بزرگ‌تر و برجسته‌تر می‌شود.
استفاده از ترکیبی از این روش‌ها می‌تواند به تشخیص آبستنی گوسفند و بز کمک کند. بهترین روش معمولاً مشاوره با دامپزشک و استفاده از تجهیزات پیشرفته مانند اولتراسونوگرافی است.
آبستنی گوسفند و بز چه علائمی دارد
تشخیص آبستنی گوسفند و بز می‌تواند با مشاهده تغییرات رفتاری و بدنی مشخص شود. این علائم ممکن است بسته به مرحله آبستنی و شرایط خاص هر گوسفند متفاوت باشند. در ادامه، علائم اصلی تولید مثل گوسفندان آورده شده است:
علائم اولیه (هفته‌های اول):
عدم بازگشت به فحلی:
گوسفندهایی که پس از جفت‌گیری، فحل نمی‌شوند (معمولاً پس از ۱۷ روز)، احتمالاً آبستن هستند. این نشانه از اولین علائم آبستنی است.
رفتار آرام‌تر:
گوسفندان آبستن ممکن است آرام‌تر و کمتر فعال به نظر برسند. آنها ممکن است تمایل کمتری به جست و خیز و بازی نشان دهند.
علائم میانی (ماه دوم و سوم):
افزایش وزن بدن:
در این مرحله، گوسفندها شروع به افزایش وزن می‌کنند، که به دلیل رشد جنین و تجمع مایعات است.
بزرگ‌تر شدن شکم:
با پیشرفت آبستنی، شکم گوسفند شروع به بزرگ شدن می‌کند و این تغییر به ویژه در ماه سوم به بعد قابل مشاهده است.
افزایش اشتها:
گوسفندان آبستن معمولاً افزایش اشتها و مصرف خوراک دارند.
علائم پیشرفته (ماه چهارم به بعد):
بزرگ شدن پستان‌ها:
در نزدیکی پایان آبستنی، پستان‌های گوسفند شروع به تورم می‌کنند و نوک پستان‌ها برجسته‌تر می‌شوند.
جدا شدن از گله:
گوسفندان آبستن ممکن است تمایل به جدایی از گله داشته باشند و بیشتر وقت خود را در آرامش و دور از سایرین بگذرانند.
کاهش فعالیت:
با نزدیک شدن به زمان زایمان، فعالیت گوسفند کاهش می‌یابد و بیشتر در حالت استراحت قرار می‌گیرد.
علائم نهایی (نزدیک به زمان زایمان):
تغییرات در رفتار:
ممکن است گوسفند بیشتر بی‌قرار شود و به دنبال مکان‌های آرام برای زایمان بگردد.
افزایش تورم و ورم:
پستان‌ها و شکم گوسفند بیشتر ورم می‌کنند و ممکن است ترشحاتی در ناحیه تناسلی مشاهده شود.
نزول شکم:
شکم گوسفند ممکن است به سمت پایین آویزان شود، نشانه‌ای از نزدیکی زمان زایمان.
آماده‌سازی لانه:
گوسفندان ممکن است به جستجوی محیط‌های آرام برای زایمان بپردازند و به نظر برسد که به دنبال “لانه” می‌گردند.
علائم مرتبط با وضعیت بدنی:
افزایش دفعات ادرار:
به دلیل فشار جنین بر مثانه، گوسفند ممکن است بیشتر ادرار کند.
حرکات جنین:
در مراحل پیشرفته، ممکن است بتوان حرکت جنین را در داخل شکم گوسفند مشاهده یا احساس کرد.
نکات پایانی:
این علائم می‌توانند به تشخیص آبستنی گوسفند و بز کمک کنند، اما برای تأیید قطعی، معمولاً از روشهای پزشکی و ابزارهای تشخیصی دقیق مانند اولتراسونوگرافی استفاده می‌شود. همچنین، تجربه دامپزشک در مشاهده و تشخیص این علائم بسیار حائز اهمیت است.
تشخیص آبستنی گوسفند و بز چه مزایایی دارد
تشخیص آبستنی گوسفند و بز مزایای متعددی دارد که می‌تواند به بهبود کارایی دامداری و سلامت حیوانات کمک کند. در زیر، مهم‌ترین مزایای این تشخیص زودهنگام آورده شده است:
بهبود مدیریت تغذیه:
تغذیه مناسب: گوسفندان آبستن نیازهای تغذیه‌ای خاصی دارند که برای رشد سالم جنین و سلامت مادر ضروری است. تشخیص به موقع آبستنی امکان تنظیم جیره غذایی و تأمین مواد مغذی مورد نیاز را فراهم می‌کند.
پیشگیری از کمبودها: با ارائه تغذیه مناسب، می‌توان از کمبودهای تغذیه‌ای که ممکن است منجر به عوارضی برای مادر و جنین شود، جلوگیری کرد.
بهبود مدیریت بهداشت و رفاه دام
مراقبت‌های ویژه: گوسفندان آبستن نیاز به مراقبت‌های خاص و نظارت دقیق‌تری دارند. با تشخیص زودهنگام، می‌توان برنامه‌های بهداشتی مناسبی برای آنها تدوین کرد.
جلوگیری از استرس: با جدا کردن گوسفندان آبستن از سایرین و فراهم کردن محیط آرام، می‌توان استرس و آسیب‌های احتمالی را کاهش داد.
کاهش هزینه‌ها و بهینه‌سازی منابع:
جلوگیری از هزینه‌های اضافی: با شناسایی گوسفندان غیرآبستن، می‌توان از هزینه‌های تغذیه و مراقبت غیرضروری برای آنها جلوگیری کرد.
مدیریت بهتر منابع: تشخیص زودهنگام آبستنی به مدیریت بهتر منابع مانند فضا، تغذیه و نیروی کار کمک می‌کند.
پیشگیری از مشکلات سلامت:
تشخیص و درمان زودهنگام: مشکلاتی مانند آبستنی خارج از رحم یا جنین مرده را می‌توان با تشخیص زودهنگام مدیریت کرد، که این امر خطرات را کاهش می‌دهد و از آسیب به مادر جلوگیری می‌کند.
کاهش خطر زایمان دشوار: با نظارت و مراقبت مناسب، می‌توان از بسیاری از مشکلات زایمان دشوار جلوگیری کرد.
کمک به اصلاح نژاد و برنامه‌های ژنتیکی:
انتخاب بهینه: با دانستن وضعیت آبستنی، می‌توان تصمیم‌گیری‌های بهتری در مورد انتخاب و جفت‌گیری گوسفندان انجام داد.
پیشرفت ژنتیکی: برنامه‌های اصلاح نژاد می‌توانند با دقت بیشتری اجرا شوند، که به بهبود ویژگی‌های ژنتیکی گله کمک می‌کند.
تشخیص آبستنی گوسفند و بز به‌طور کلی به بهبود سلامت، کارایی و سودآوری دامداری کمک می‌کند. این امر نیازمند نظارت دقیق، استفاده از تکنولوژی‌های مناسب و تجربه دامپزشکی است.
نتیجه گیری:
شما می توانید با روش اولتراسونوگرافی از وجود میش ها و بزهای آبستن گله مطلع شوید. در صورتی آبستن نبودن میش ها و ماده بزها بهتر است نسبت به حذف آنها از گله اقدام کنید و در صورت آبستنی آنها نسبت به مراقبت از آنها باعث افزایش سود اقتصادی دامداری شوید.