گاوها به مانند دیگر حیوانات اهلی دارای یک جفت نر و ماده هستند که با جفتگیری گاو یا تلقیح مصنوعی تولید مثل صورت می گیرد. یادگیری اجزای دستگاه تولید مثل گاو نر و ماده یکی از الزامات هر دامپزشکی است تا بتواند به راحتی مراحل تلقیح مصنوعی گاو را انجام دهد. دستگاه تولید مثل گاو ماده محلی برای جذب منی و دریافت اسپرم گاو نر است و دستگاه تولید مثل گاو نر شامل بیضه ها برای تولید اسپرم قوی می باشد.
می توانید مقاله مرتبط زیر را هم مطالعه نمایید:
فواید تلقیح مصنوعی در گاوهای شیری
دستگاه تولید مثل گاو ماده
پایین تر از رکتوم و مقعد گاو که محل دفع مدفوع است دستگاه تولید مثل گاو ماده وجود دارد. دستگاه تولید مثل گاو ماده شامل : واژن، گردن رحم، رحم، تخمدان، لوله رحمی می باشد که بخش هایی از آن هنگام تلقیح مصنوعی قابل لمس است.
واژن گاو ماده
مجرای پهن که محلی برای عبور منی گاو نر هنگام جفت گیری و عبور تفنگ تلقیح مصنوعی است. واژن گاو ماده به طول ۳۰ سانتی متر است که هنگام آبستن شدن گاو ماده و زایمان گاو گوساله از آن بیرون می آید.
گردن رحم گاو ماده
یک بافت ماهیچه ای شکل به طول ۱۰ سانتی متر و قطر ۵ سانتی متری است که دارای یک کانال باریک برای اتصال به رحم است. کانال گردن رحم بغیر از زمان فحلی گاو یا زایمان در هنگام آبستن شدن بسته است.
رحم گاو ماده
قسمتی از دستگاه تولید مثل گاو است که طول ۵ سانتی متری دارد و بسته به وزن جنین یا گوساله بزرگ می شود. البته پس از بدنیا آمدن گوساله رحم به حالت قبل برگشته می شود.
لوله رحمی
دارای دو لوله به هم تابیده شده است که هر کدام از یک طرف به رحم و از طرف دیگر به تخمدان گاو متصل است که هنگام تخمک ریزی تخم به داخل رحم فرستاده شود. این لوله های رحمی چیزی در حدود ۲۰ سانتی متر طول و فقط ۶/۰ سانتی متر قطر دارند.
می توانید مقاله مرتبط زیر را هم مطالعه نمایید:
علائم زایمان در گاو و مراقبت های لازم
تخمدان گاو
تخمدان گاو در حالت عادی به شکل تخم مرغ است و قطری حدود ۶ سانتی متر دارد. وظیفه تخمدان ارائه دادن تخم یا تخمک های بالغ هر ۲۱ روز موقعی که گاو یک سیکل فحلی طبیعی دارد.
تخم یا تخمک
تخم ها سلول هایی ژنتیکی از کروموزوم ها هستند که قبل از پیدایش در تخمک برنامه ریزی شده اند. برای تشکیل جنین گوساله نیاز به اتصال اسپرم گاو نر و تخمک گاو ماده در رحم گاو می باشد.
مدت زمان فحلی گاو ماده
- یک سیکل فحلی مدت زمان آن ۲۱ روز است که بین دوسیکل قرار دارد.
- یک مرحله فحلی یا مرحله تحریکات جنسی ۶ تا ۳۰ ساعت به طول می انجامد و یک دوره ای است که قدرت پذیرش جنسی وجود دارد ( یک روز از یک سیکل ) .
فاز فولیکولی گاو
یک روز پس از فحل شدن گاو ماده زمان تولید فولیکول و تولید استروژن است. هورمون استروژن باعث ایجاد رفتارهایی از گاو ماده چون سواری دادن، در آورن زبان و… است که از علائم فحلی گاو می باشد. پس از دوره فحلی فولیکول می ترکد و جسم زرد رنگ تولید می شود که باعث تولید پروستروژن می شود.
دستگاه تولید مثل گاو نر
گاو نر دارای بیضه هایی است که باعث تولید اسپرم می شود و به مانند تخمدان ها یک سلول ژنتیکی دارند. با اینکه اندام جنسی جنس نر هورمون های را قبل از زایش تولید می کند، اما تولید اسپرم فقط از سن بلوغ شروع می شود ( ۷ تا ۱۲ ماهگی ).تعداد خیلی اندکی از گاوهای نر به صورت ارثی فقط یک بیضه در داخل کیسه بیضه دارند از این نوع گاوها نباید برای تلقیح مصنوعی یا جفتگیری استفاده کرد.
کیسه بیضه گاو نر
در واقع اسکروتوم یک کیسه است که در خارج حفره شکمی واقع شده است که محتوی بیضه ها می باشد. بویسله آن فاصله بین بدن و بیضه ها تنظیم می شود . کیسه بیضه دمای بیضه ها را تنظیم می کند.
وظایف بیضه های گاو
- تولید محیطی مناسب برای رشد و باروری اسپرم ها
- تولید هورمون های جنسی
سلول های پراکنده داخل بیضه های گاو نر باعث تولید تستسترون می شود که هورمون جنسی گاو نر می باشد. هورمون جنسی گاو نر باعث تشکیل و رشد سریع اسپرم ها، شور جنسی برای تعیین کردن حس سواری کردن گاو نر و همچنین نگهداری اندام های جنسی می شود.
میزان اسپرم گاو
برای آرایش اسپرم ها در ۶۴ تا ۷۴ روز زمان لازم است و ۱۴ تا ۱۸ روز برای اسپرم لازم است تا به طور کامل به لوله خورج منی منتقل شود. توجه داشته باشید که هر چقدر قطر بیضه های گاو بزرگتر باشد میزان اسپرم گاو افزایش می یابد یعنی گاوهای پیرتر از گاوهای جوان اسپرم بیشتری تولید می کنند.
می توانید مقاله مرتبط زیر را هم مطالعه نمایید:
نتیجه گیری :
دامداران باید با اجزای تولید مثل گاوهای نر و ماده آشنایی کامل داشته باشند تا بتوانند تلقیح مصنوعی را هم انجام دهند. دستگاه تولید مثل گاو ماده محلی برای جذب منی و دریافت اسپرم گاو نر است و دستگاه تولید مثل گاو نر شامل بیضه ها برای تولید اسپرم قوی می باشد.
یک نظر
جالب بود