آشنایی با انواع نژادهای بز در ایران

بز نژاد نجدی

بز نجدی یکی از مشهوترین نژادهای بز ایرانی است که با نژادهای دیگر آمیختگی زیادی پیدا کرده است.

• پراکنش بز نجدی: استان خوزستان
• جمعیت نژادی: بیش از ۱۷۰۰۰۰۰ راس بز در استان خوزستان

ویژگی های ظاهری بز نجدی:

• دست و پا بلند و باریک
• رنگ بدن: اغلب قهوه ای تیره و گاها زرد آهویی یکدست تا سفید
• پوستی براق و لطیف با موهای کوتاه
• گوشهای عریض و افتاده
• سری باریک با نیمرخی صاف و دو منگوله زیر گردن
• معمولا یک خط سیاه از قسمت پشت سر تا نوک دم این بزها دیده میشود.
• بز نر و ماده نجدی در انواع شاخ دار و بی شاخ دیده می شوند اما به طور کلی بزهای نجدی شاخ دار بیشتر از بزهای نجدی بیشاخ است.

• میانگین طول دوره شیردهی: ۲۰۰ روز
• میانگین میزان تولید شیر در یک دوره شیردهی:۱۸۰ لیتر
• وزن تقریبی در هنگام تولد: ۳ کیلوگرم
• میانگین وزن در زمان شیرگیری: ۱۲ کیلوگرم
• وزن تقریبی در هنگام بلوغ: ۳۴ کیلو گرم
• درصد دوقلوزایی: ۴۶ %
• درصد چربی شیر: حدود ۴ %

آشنایی با انواع نژادهای بز در ایران

بز نژاد تالی

• پراکنش بز تالی: استان هرمزگان مخصوصا شهرستانهای میناب، بندر لنگه، بندر عباس، بندر خمیر وجزایر قشم
• جمعیت: کمتر از نصف بزهای استان هرمزگان از این نژاد هستند. جمعیت بزهای تالی در این استان زیاد است به طوری که تنها جمعیت بزهای تالی در چند شهر و جزایر قشم ۴۰۰ هزار راس است.

ویژگی های ظاهری بز تالی:

• دست و پای ظریف
• رنگ بدن: قهوهای سوخته تا روشن
• گوشهای کوچک
• پوشش مویی کوتاه و براق
• فاقد شاخ

ویژگی تولیدی بز تالی:

• میانگین طول دوره شیردهی: ۱۲۰ روز
• میانگین میزان تولید شیر در یک دوره شیردهی:۱۰۰ لیتر
• وزن تقریبی در هنگام تولد: ۲٫۵ کیلوگرم
• میانگین وزن در زمان شیرگیری: ۱۰ کیلوگرم
• وزن تقریبی در هنگام بلوغ: ۳۰ کیلو گرم
• درصد دوقلوزایی: ۲۷ %

بز نژاد مرخز

• پراکنش بز مرخز: استان های استانهای کرمانشاه، آذربایجان غربی، کردستان و استان های کردنشین ترکیه و عراق بیشترین تمرکز جمعیت این بزهاست. در گذشته تعداد این بزها بسیار بیشتر از جمعیت فعلی آنها بوده است.
• جمعیت نژادی: حدودا ۲۴۰۰۰ رأس

ویژگی های ظاهری بز مرخز:

• پاهای باریک و کوتاه
• رنگ بدن: موی این بز بیشتر به رنگ بیشتر به رنگ قهوه ای روشن تا تیره بوده و گاها سفید یا نباتی، سیاه و شکلاتی است. عشایر کرد لباس های محلی خود را از موی قهوه ای این دام ها می سازند. رنگ قهوه ای این بزها نیازی به رنگریزی مجدد ندارد و رنگ سفید موی این بز از نظر صنعتی با ارزشتر است زیرا خاصیت رنگ پذریری دارد.
• جثه کوچک
• پوزه باریک بوده و در قسمت صورت کرک دیده نمی شود. کمی کرک در قسمت پیشانی این نژاد معمولا وجود دارد.
• اندازه سر متوسط و مثلی شکل
• رنگ چشم متنوع بوده و حدقه چشم برجسته است.
• گردن پوشیده از کرک و کوتاه
• بز نر و ماده این نژاد شاخ دار است. شاخ بز نر مرخز ضخیم و پیچشی و شاخ بز ماده آن باریک و با پیچش ملایم است.
• به جز صورت تمام بدن پوشیده از کرک است.
• سینه کم عمق و پشت صاف

ویژگی تولیدی بز مرخز:

• میانگین طول دوره شیردهی: ۱۹۶ روز
• مقدار تولید شیر در یک دوره شیردهی:۱۵۰ لیتر
• وزن در زمان تولد: ۲٫۶ کیلوگرم
• وزن تقریبی در زمان شیرگیری: ۱۵ کیلوگرم
• وزن در دوران بلوغ: ۴۰ کیلو گرم
• درصد دوقلوزایی: ۳۳ %
• درصد چربی شیر: ۴٫۵ %

بز نژاد کرکی رائینی

• پراکنش بز رائینی: کوههای خبر در بافت منطقه اصلی پرورش این بز بوده است اما در زمان قشلاق عشایر این بز به مناطق گرمسیری و جنوب کرمان نیز برده شده و هم اکنون پرورش داده میشود.
• جمعیت نژادی: حدودا ۳۳۰۰۰۰۰ رأس

ویژگی های ظاهری بز کرکی رائینی:

• رنگ بدن: این بز اغلب به رنگ سفید و پوشیده از کرک و مو دیده می شود. این نژاد گاها به رنگ های دیگری چون سفید، قهوه ای، سیاه و ترکیبی از رنگهای فوق بصورت ابلق و یا ابرش نیز دیده شده است.
• غالبا شاخ دار هستند. بز نر رائینی شاخ ضخیم و تا حدودی پیچیده و بز ماده آن شاخ ظریف و باریک دارد. شاخ های این بز معمولا خمیده هستند.
• گردن اغلب کوتاه و پوشیده از کرک و موست. کرک این ناحیه زودتر از کرک دیگری نواحی بدن این بز می ریزد.
• ۳۰ درصد بدن این بز از کرک و ۷۰ درصد از مو پوشیده شده است.
• دارای پستان هایی قیفی شکل، نرم و اسفنجی
• گوشهایی متوسط
• طول الیاف کرک بز رائینی ۲۳ تا ۳۰ سانتی متر است.
• دارای دمی پوشیده از مو است که معمولا به رنگ سفید، رنگهای نقره ای و یا ترکیبی از رنگهای سیاه و مخلوط با قهوه ای دیده می شود.

ویژگی های تولیدی بز کرکی رائینی:

• متوسط طول دوره شیردهی: ۱۵۰ روز
• میزان تولید شیر در یک دوره شیردهی:۵۰ لیتر
• وزن در هنگام بلوغ: ۳۲ کیلو گرم
• درصد دوقلوزایی: ۳ %
• درصد چربی شیر: حدود ۴ %
• میانیگین تولید کرک سالیانه: ۰٫۵ کیلوگرم

بز نژاد خلخالی

• پراکنش بز خلخالی: دشت مغان و شهرستان خلخال و بخشهایی از استان آذربایجان شرقی
• جمعیت نژادی: حدودا ۱۰۰۰۰ رأس

ویژگی های ظاهری بز خلخالی:

• رنگ بدن: سیاه و گاهی روشن است.
• پوشش بدن بز خلخالی از موهای بلند و ضخیم است.
• گوشهای پهن و کوتاه

ویژگی های تولیدی بز خلخالی:

• میانگین تولید شیر در یک دوره شیردهی:۱۳۰ لیتر
• وزن در هنگام بلوغ: ۴۰ کیلو گرم

بز بومی سیستان و بلوچستان:

• پراکنش: تمام بخش های استان سیستان و بلوچستان
• جمعیت: بیش از ۱۶۵۶۰۰۰ رأس

ویژگی های ظاهری بز بومی سیستان و بلوچستان:

• رنگ بدن: رنگ این بز اغلب سیاه، قهوه ای و سفید است.
• جثه بزرگ که در نتیجه آن بز بومی سیستان و بلوچستان در شرایط مساعد توان بالایی در تولید شیر خواهد داشت.
• بزهای نز اغلب دارای شاخ و بزهای ماده فاقد شاخ هستند.
• این بزها موی زیادی دارند و د قسمت زیر گلو مویی به عنوان ریش دارند. روی پیشانی این بزها نیز دسته مویی یعنی همان کاکل قرار گرفته است.
• دست و پا پوشیده از مو
• نیم رخ سر صاف و مستقیم بوده ستون فقرات راست است.

ویژگی های تولیدی بز بومی سیتان و بلوچستان:

• میزان تولید شیر روزانه: ۱٫۵ لیتر
• وزن در هنگام بلوغ: ۳۰ کیلو گرم
• درصد دوقلوزایی: ۳۰ %
• میانیگین تولید کرک سالیانه: ۰٫۷۵ کیلوگرم