رفتار گروهی چرا در گوسفندان
گوسفندان به طور ذاتی تمایل به چرای گروهی دارند. گروه چرایی که گوسفندان تشکیل می دهند به میزان پوشش گیاهی چراگاه بستگی دارد. هر چه پوشش گیاهی یک منطقه غنی تر و بیشتر باشد گروه چرا بزرگتر و هر چه میزان گیاهان و مراتع منطقه کمتر باشد گروه گوسفندان کوچکتر خواهد بود.
در مراتعی که در مناطق گرمسیری و آفتاب گیر قرار دارند گوسفندان تمایل دارند در سایه چرا کنند. در این گونه مراتع گوسفند آنقدر راهپیمایی می کند تا منطقه سایه دار مورد نظرش را پیدا کند.
گوسفندان تمایل دارند در نزدیکی آبشخورها چرا کنند. البته این مساله به نوع مرتع و پوشش گیاهی نیز بستگی دارد. وجود گیاهان مرطوب و آبدار در یک مرتع موجب می شود که گوسفندان میل کمتری به آب داشته باشند. در این گونه مراتع گاهی گوسفند تا فاصله ۱۰ کیلومتری آبشخور ها نیز برای چرا راهپیمایی می کند.
یکی از نکات بسیار جالب در تشکیل گله قرار دادن همزمان گوسفندان و بز ها در گله است. زیرا بز به طور ذاتی میل به راهپیمایی و تحرک دارد ولی میش بیشتر میل به سکون و چرا در یک منطقه خاص دارد. وجود بز در گله مانع از سکون میش ها می شود.
در هنگام فصل زایش باید از چرای گله جلوگیری گردد زیرا امکان آسیب به میش های آبستن در زمان چرا وجود داد. بهتر است در این زمان حساس گله به شکل دستی توسط دامدار تغذیه شود.
در چراگاه های بزرگ بهتر است از سیستم چرخشی برای چرای دام استفاده شود زیرا این مساله هم از تخریب مراتع در نقطه ای خاص پیشگیری می کند و هم مانع از رشد انگلهای داخلی می شود.
زمان مناسب بازگشت گله به جایگاه
تعیین مدت زمان چرای مناسب اهمیت ویژه ای دارد. بهترین مدت زمان برای چرا مدت زمانی است که هم دام به اندازه کافی و به شکل یکنواخت چرا کند و هم آن قدر طولانی نباشد که دام گیاهان تازه رویش شده را نیز بخورد زیرا در این صورت گیاه ذخیره خود را به طور کامل از دست می دهد و برای سال بعد نمی توان مرتع خوبی داشت. تکرار این مساله ممکن است به مرور باعث نابودی مرتع شود.
زمان شیردوشی نیز روی مدت زمان چرا تاثیر می گذارد. هر چه دفعات شیردوشی بیشتر باشد مدت زمان چرا کاهش می یابد. محدود شدن زمان چرای دام موجب می شود که چوپان نتواند دام را به فاصله هایی بیشتر از ۵ کیلومتر ببرد. این مساله باعث می شود که چرای مرتع به شکل یکنواخت صورت نگیرد و بخشی از مرتع دست نخورده باقی بماند و بخش دیگر بیش از حد چرا شود.
راهکارهایی برای کم کردن استرس دام:
گوسفندان در صورتی که دچار استرس و اضطراب شوند نمی توانند چرای خوبی داشته باشند. برخی نکات مهم برای کم کردن استرس گوسفندان در ذیل آورده شده است.
- گوسفندان به دلیل داشتن دید رنگی قادر به تشخیص همه رنگ ها مانند رنگ های سبز، آبی، سیاه، قهوه ای و … هستند. گوسفندان در هنگام چرا هر چند مدت یک بار سر خود را بالا می آورند و جایگاه خود و دیگر گوسفندان را بررسی می کنند. در صورتی که جای مناسبی نداشته باشند موقعیت خود را تغییر می دهند.
- یکی از عواملی که موجب استرس دام می شود تنهایی است. اگر دامی جدا افتاده باشد می توان با قرار دادن آینه در جلوی آن ترسش را از بین برد. بهتر است چوپان مراقب باشد تا گوسفندان در نزدیکی هم باشند.
- بهتر است گوسفندان را خیلی از محل جایگاهشان دور نکرد تا خطر گم شدن دام کمتر شود.
- گوسفندان هنگامی که برای اولین بار وارد یک چراگاه می شوند آن را نمی شناسند و به همین دلیل شروع به شناخت چراگاه جدیدشان می نمایند و حد و مرز آن را تشخیص می دهند. سپس گوسفند شروع به چرا می کند و بیشتر میل دارد در نزدیکی آبشخورها چرا نماید.
- بهتر است دام ها را خیلی مجبور به راهپیمایی نکرد زیرا در صورت راه رفتن زیاد ممکن است انرژی زیادی از دست بدهند.
