پرورش گاومیش در ایران
گاومیش حیوانی از دسته گاوسانان است که با اینکه در خیلی از چیزها شیبه گاو است اما در چرا برخلاف گاو ها همه چیز را می خورد. اهلی کردن گاومیش ها ۵ هزار سال پس از گاوها انجام شده است. به دلیل نیروی زیاد و قوی بودن این حیوان اهلی در زمان قدیم از آن برای شخم زدن استفاده می کردند. با پرورش گاومیش می توانید از شیر و گوشت و فرواردهای دیگر گاومیش چون ساخت دستکش چرمی یا حتی پنیر موتزارلا استفاده کنید.
فرق گاو و گاومیش چیست؟
از لحاظ شکل ظاهری خیلی ها گاو و گاومیش را شبیه هم می دانند اما با اینکه در دوره آبستنی و حتی زایش شیبه هم هستند اما تفاوت های زیادی هم بین گاو و گاومیش وجود دارد که به شرح زیر است:
- اندام های تولید مثل گاومیش با وجود شباهت به گاو از آنها کوچکتر است و بیضه آنها از گاو کوچکتر است.
- ضخامت پوست گاومیش دو برابر پوست گاو است و با افزایش سن بر ضخامت پوست افزوده می‌شود.
- به جز زبان و کبد تمام دستگاه گوارشی گاو میش شبیه به گاو است با این تفاوت که زبان گاومیش پهن تر و کوتاهتر است.
- زایمان گاومیش مانند گاو است و با استفاده از تلقیح مصنوعی می توان گاومیش ماده را حامله کرد با این تفاوت که ۹۰ درصد زایش گاومیش به صورت ایستاده است.
- ضخامت موی گاومیش دو برابر گاو است و برای تهیه برس و قلم مو استفاده می‌شود
- گاومیش به مانند گاوها به انواع بیماری تب برفکی، سل، آبله، تیلریوز و انواع بیماری های انگلی چون کنه و شپش مبتلا می شود.
انواع نژاد گاومیش در جهان و ایران
در سال ۲۰۰۰ میلادی جمعیت گاومیش ها در جهان به ۱۵۸ میلیون راس رسیده است که ۱۵۳ میلیون آن در قاره آسیا و دیگر نقاط جهان وجود دارد. اما به طور کلی این حیوان بیشتر در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری پرورش داده می شود و به دو دسته تقسیم می شود.
- گاومیش باتلاقی :این دسته از گاومیش ها برای خنک کردن خود در گل و لای می روند و تغذیه آنها از طریق نی و علوفه خشبی است. به طور کلی جمعیت زیادی از پرورش گاومیش باتلاقی در هندوستان و پاکستان است و از شیر آن استفاده می شود.
- گاومیش رودخانه ای: گاومیش های رودخانه ای بیشتر به عنوان گاومیش‌هاى شیرى هندوستان، پاکستان، مورا (Murrah)، جعفرآبادى، سورتى، نیلى راوى، کوندى (Kundi)، و گاومیش های آسیایی شناخته می شوند. رنگ غالباً سیاه گاهی همراه با لکه‌های سفید در نقاط گوناگون بدن، در این تیپ رنگ خاکستری و قهوه‌ای و بندرت سفید هم دیده می‌شود. وزن در جنس نر ۳۰۰ تا۷۰۰ کیلوگرم و در جنس ماده ۲۵۰ تا ۶۵۰ است.
گاومیش های رودخانه ای و باتلاقی از نظر جثه و وزن متفاوتند. گاومیش های رودخانه ای عمدتا سنگین وزن تر از گاومیش های باتلاقی هستند به گونه ای که گاومیش های رودخانه ای به طور میانگین وزنی معادل ۴۵۰ تا ۱۰۰۰ کیلوگرم دارند. از طرفی گاومیش های باتلاقی حداکثر به وزن ۳۲۵ تا ۴۵۰ کیلوگرم می رسند.
فواید پرورش گاومیش
طول عمر گاومیش ها نزدیک به سی سال است که ۲۵ سال از آن را قادر به زایش هستند. گاومیش نر در سن دو سالگی آماده جفتگیری است و تا شش یا هفت سال بعد قابلیت جفتگیری دارد و حتی می توانید از روش تلقیح مصنوعی و گرفتن اسپرم گاومیش باعث انجام عمل جفتگیری به صورت مصنوعی شوید. حدود ۶٫۵ درصد از میزان شیر جهان را شیر گاومیش تشکیل می دهد و با پرورش گاومیش علاوه بر شیر می توان از گوشت و پوست آن بهره مند شد.
خواص گوشت گاومیش
گوشت گاومیش نسبت به گوشت گاو تفاوت چندانی ندارد تنها میزان چربی آن بیشتر است و بسیار گوشت مناسبی برای بدنسازان است زیرا باعث کاهش رشد سریع عضلات بدن می شود.
- گوشت گاومیش از نظر میزان پروتئین با گوشت گاو تفاوات چندانی ندارد اما چربی و کالری آن تقریبا دو برابر گوشت گاو است.
- میزان فسفر، آهن و پتاسیم گوشت گاومیش با گوشت گاو برابر است.
- ویتامین‌های B و کلسیم گوشت گاومیش کمتر از گوشت گاو است.
- میزان سدیم گوشت گاومیش کمی بیشتر از گوشت گاو است.
- کلسترول گوشت گاومیش به میزان ۴۰ درصد از دیگر گوشت های قرمز کمتر است.
- پروتئین گوشت گاومیش به میزان ۱۱ درصد و مواد معدنی آن هم ۱۰ درصد بیشتر از دیگر گوشت های قرمز است.
خواص شیر گاومیش
- طبق آزمایشات انجام شده توسط محققان مصری شیر گاومیش و شیر گاو به یک اندازه مواد جامد دارند. شیر گاو و گاومیش هر دو دارای مقدار کمی اسید چرب ضروری هستند و چربی شیر گاومیش تاثیری بر میزان هضم آن ندارد.
- شیر گاو دارای کاروتن و شیر گاومیش فاقد آن است. شیر گاومیش به دلیل دارا بودن چربی بیشتر، ویتامین A بیشتری در مقایسه با شیر گاو دارد.
فرآورده های گاومیش
- شیر : پروتین شیر گاومیش از شیر گاو بیشتر است و ۶٫۵ درصد از کل شیر جهان را شامل می شود. پنیر موزارلا از شیر گاومیش تهیه می شود.
- گوشت : درصد لاشه و گوشت گاومیش کمتر از گوشت گاو است و دلیل آن بزرگ و حجیم بودن شکمبه گاومیش است.
- از پوست گاومیش دستکش چرمی، زین اسب و چرم ضد آب استفاده می شود.
- از شاخ گاومیش برای ساخت دسته چاقو و چتر و عصا و حتی آلات موسیقی استفاده می شود.
- کود گاومیش جزو بهترین کودهای برای زمین های زراعی و پرورش قارچ است.
- از نیروی گاومیش برای شخم زدن استفاه می شود که کاملا بصرفه تر از استفاده از تراکتور است.
- تب برفکی
- طاعون
- شاربن علامتی
- سل ـ بروسلوز ـ آبله ـ اسهال ویروسی گاو فاسیولوز ـ ننیازین ـ سارکوسیت ـ تیلریوز ـ بابزیوز ـ کوکسیدیوز و بیماری‌های انگلی ناشی از بند پایان مانند جرب ـ کنه ـ شپش ـ ورم پستان