اهمیت شناخت پوشش گیاهی خوش خوراک گوسفندان و شناخت گیاهان سمی
تغذیه دام یکی از مهمترین عوامل موثر در رشد دام و سود دهی پرورش گوسفند است. یکی از خوراک های اصلی دام علوفه می باشد که با توجه به نوع گیاهان منطقه، میزان رشد آن ها، نوع آب و هوای منطقه و میزان دسترسی دام به علوفه متغیر است.
عوامل موثر بر کیفیت علوفه
- آب دار بودن علوفه
- زیاد بودن تعداد برگ گیاه نسبت به ساقه گیاه
- گیاهانی که برگ های کوچک و جوان و شاخه هایی کوچک دارند گیاهانی خوش خوراک برای دام می باشند.
- نوع ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه نیز بسیار مهم است و هر چه پروتئین مواد قندی، خام، و مواد چربی گیاه بیشتر باشد گیاه خوش خوراک تر می شود.
- محیط رشد گیاه : عوامل محیطی همچون نوع خاك، پستی و بلندی زمین و تغییرات محلی روی خوش خوراک بودن گیاهان برای دام ها می گردد.
- گونه گیاهی: نوع گونه گیاهی و شرایط تولید آن بر خوش خوراکی گیاه و علوفه حاصل از آن موثر است.
گیاهانی مانند شبدر سفید، گیاه آتریپلکس و گندمیان بهترین گیاهان خوش خوراک برای گوسفندان می باشند.
گیاهانی مانند کاکتوس، دم روباهی و گیاه آلروپوس لیتورالیس بهترین گیاهان خوش خوراک برای بز می باشند.
گیاهان سمی برای گوسفندان:
باید توجه داشت که برخی گیاهان برای گوسفندان سمی می باشد و خوردن آن ممکن است باعث مرگ و میر و مسمومیت گوسفندان شود. یک دامدار باید گیاهان سمی برای گوسفندان را بشناسد تا بتواند سلامت گوسفندان را حفظ کند و به طور کلی سوددهی بیشتری داشته باشد.
متاسفانه در سال های اخیر بر اثر چرای بی رویه حجم گیاهان مفید برای چرا کمتر شده است و این امر خود موجب رشد و گسترش گیاهان سمی شده است که دام هنگام چرا به دلیل نبود گیاهان خوش خوراک ممکن است از این گیاهان سمی بخورد.
سمی ترین گیاهان برای گوسفند گیاه سرخسدار و گیاه خر زهره (تمامی قسمت های آن) برای گوسفند ها، بزها و حتی انسان ها می باشند.
راه های کم کردن اثرات گیاهان سمی:
- اولین راهکار، پیشگیری از چرای مفرط دام ها در منطقه ای خاص است زیرا در صورت عدم کنترل چرا، ممکن است گوسفندان در بخش هایی خاص چون زیر سایۀ درخت، یا نزدیکی آخور و یا محل آب، چرای بیش از حد نمایند و گیاهان مفید را در آن بخش ها از بین ببرند که زمینه را برای افزایش گیاهان سمی فراهم می کنند.
- اگر دام را به چراگاه می برید پیش از آن محل را بررسی کنید تا در آن گیاهان سمی نباشد.
- هر چند وقت یک بار باید به گوسفند نمک داده شود تا به دلیل گرسنگی به چرای مفرط گیاهان خوش خوراک روی نیاورد.
- در صورتی که گوسفند یا بز از گیاهان سمی خورد باید به غذای دام پودر استخوان اضافه شود زیرا تا حد زیادی می تواند از تلف شدن دام جلوگیری کند.
دامداران باید به این نکته توجه داشته باشند که دام ها را برای چرا به مناطق مجاور کارخانه ها مخصوصا کارخانه های پالایش مواد شیمیایی که ممکن است به فاضلاب مواد سمی آلوده باشند که موجب مسمومیت گوسفند و بز می شود نبرند.