بهترین سيستم چرای دام، سیستم چرایی است که در آن حداکثر استفاده از مرتع در مرحله ای که بیشترین رشد گیاه وجود دارد و کمترين صدمه به مراتع وارد شود.
⬅️سیستم های چرایی به دو دسته تقسیم می شوند:
- ⚪️روش چرای مداوم:
این سیستم چرایی در واقع چرای ممتد و مداوم نسبی است که در زمان رویش مرتع، بخشی از آن توسط گوسفندان چرانيده نمي شود ولی مرتع منبع تغذیه شبانه روزی نمی باشد. در واقع در این روش شب ها به گوسفندان غذای دستی داده می شود.
- ⚪️روش چرای متناوب:
این سیستم چرایی خود شامل دو روش چرای انتقالی و چرای نوار می شود.
گونه ای از چرا مخلوط می باشد که در واقع چرای مشترک گوسفند، بز و گاو و یا چرای مشترک ميش و بره می باشد.
گوسفندان در شروع فصل بهار به مراتع وارد شده و در فصل پاییز از آن خارج می شود.
⬅️چرای متناوب شامل دو روش چرای انتقالی و چرای نوار می شود.
- چرای انتقالی:
این روش چرا به این صورت است که مرتع به وسیله فنس يا حصار به چندين بخش تقسيم می گردد. اندازه اين بخش ها به اندازه گله و میزان تغذیه مورد نظر آنها بستگی دارد. در این روش مرتع خوش خوراک گوسفند رویش داده می شود و می توان با استفاده از این روش از چرای بیش از حد و یا چرای کم جلوگیری کرده و در چرای مناسب برای گوسفند ها تعادل ایجاد کرد.
در روش چرای انتقالی ساده مرتع را به دو بخش تقسیم می کنند. گوسفند ها در زمان مناسب به مرتع برده شده و شب ها در آغل به شکل دستی تغذیه می شوند.
این روش برای پرورش سنتی گوسفند مناسب است که در ایران به وفور یافت می شود. همچنین روش چرای انتقالی برای آب و هوای سرد مناسب است که در اکثر نقاط ایران آب و هوای سرد وجود دارد.
- چرای نواری:
در این روش زمین مرتع را به چندين بخش تقسیم کرده و به نوبت چرا در هر نوار صورت می گیرد. تقسیم بندی این بخش ها در کشورهای پيشرفته به وسیله حصار الکتريکی صورت می گیرد.
چرای نواری در کشورهایی چون نظير نيوزلند و آمريکا مورداستفاده قرار می گیرد زیرا دارای مراتع خوبی هستند.
⬅️این روش در ایران هنوز کاربرد وسیعی ندارد.
⚫️چرا در روستاها و مزارع:
گله های کوچک روستايی برای چرا به مزارع برده شده و محل زندگی شان آغل می باشد. در ایران این روش پرورش گوسفند به وفور دیده می شود.
در این روش برای پرورش گوسفند و گاو، معادل 3 درصد وزن بدن دام، ماده خشک به آن داده می شود. اما برای بز این مقدار 5 درصد است. برای تهیه ماده خشک از گیاهانی چون خار، سرشاخه ھای درختان و مراتع فقير استفاده می شود که موجب تنوع در خوراک دام می گردد.
⬅️گوسفند ها بیشتر تمایل به خوردن مراتع تازه و چریدن در آن را دارند اما بزها خار و خشبی را بیشتر دوست دارند و این ویژگی موجب می شود که نگهداری بز و گوسفند با هم امکان پذیر باشد. در واقع پرورش گاو، گوسفند و بز همزمان امکان پذیر است.
در روش پرورش روستایی با توجه کيفيت مرتع، نوع دام، سن دام و… تعداد دام مجاز در وسعت یک هکتار تعیین می شود. به طور کلی می توان گفت به ازای هر هکتار مرتع مناسب تعداد 6 تا 10 راس دام ایده آل است.