آشنایی با انواع نژاد گوسفندان

گوسفندان یکی از قدیمی‌ ترین گونه‌ های اهلی‌ شده در جهان هستند و نقش مهمی در اقتصاد دامداری هر کشور دارند. شناخت دقیق انواع نژاد گوسفندان برای هر دامدار، بویژه افرادی که قصد ورود به پرواربندی دارند، یک ضرورت حرفه‌ای است؛ زیرا هر نژاد ویژگی‌ های ظاهری، رفتاری، تولیدی و سازگاری مخصوص به خود را دارد و انتخاب درست آن، سودآوری پروژه را چند برابر می‌کند.

نژادهای گوسفند را می‌توان بر اساس ویژگی‌ هایی مانند نوع پشم، سرعت رشد، مقاومت در برابر شرایط آب‌ و هوایی، میزان گوشت‌ دهی و کیفیت شیر دسته‌ بندی کرد. برای مثال، گوسفندان نژاد افشاری با جثه درشت، رشد سریع و سازگاری بالا با اقلیم سرد و خشک، انتخابی ایده‌آل برای پرواربندی در مناطق کوهستانی هستند. در مقابل، نژادهایی مثل قشقایی یا کردی به دلیل تحرک بالا و قدرت سازگاری با مراتع سخت، برای دامداری‌ های نیمه‌ متمرکز و کوچ‌ رو گزینه‌ ای مناسبترند.

گوسفندان پشمی مانند مرینوس بیشتر برای تولید پشم مرغوب پرورش داده می‌شوند، در حالی که نژادهایی مانند لری بختیاری، مهربان و شال، به‌دلیل گوشت‌دهی بالا، در دامداری صنعتی بسیار محبوب‌اند.

دسته بندی انواع نژاد گوسفندان

انتخاب نژاد مناسب باید بر اساس اقلیم منطقه، نوع تغذیه در دسترس، هدف دامدار (گوشت، پشم یا شیر)، بودجه اولیه و تجربه مدیریتی انجام شود. مطالعه مشخصات گسترده هر نژاد و مشورت با دامپزشکان و متخصصان پرواربندی، مسیر رسیدن به یک گله سالم، پربازده و اقتصادی را هموار می‌کند.

این شناخت دقیق، نخستین گام برای موفقیت در صنعت پرواربندی و فروش بهترین نژاد گوسفند زنده در ایران است.

گوسفندان نژاد دوقلو زایی

نژاد افشاری

پرورش گوسفندان  نژاد ایرانی افشاری  بسیار با صرفه است. زیرا دارای گوشت و پشم عالی می باشند. زادگاه اصلی نژاد گوسفندان افشاری به  زنجان مربوط می شود ولی در حال حاضر در 15 استان دیگر در ایران پرورش داده می شود. این نژاد جزو گوسفندان پرفروش می باشند که دارای بهترین گوشت و سرعت بالای رشد می باشند. در برابر سرما مقاومت دارند و می تواند دو قلوزایی داشته باشند. کم و کیفیت پشم های آن ها جزو موارد خوب می باشد.

نژاد مهربان

گوسفند نژاد مهربان از نژادهای دوقلوزای ایرانی است که سنگین وزن هم می باشد. زادگاه اصلی این گوسفند همدان بوده ولی در استان های زنجان و کردستان هم پرورش داده می شود. شکل ظاهری آن دارای سر و صورتی  بدون پشم می باشد و همچنین در زیر شکم گوسفند هم پشم ندارد. گوسفند نر مهربان شاخ دار و گوسفند ماده مهربان بدون شاخ است. رنگ نژاد مهربان قهوه ای بوده که به صورت سیاه تیره و روشن می باشد.

نژادهای پشمی

نژاد ماکویی

گوسفند ماکویی سفید رنگ بوده و دارای لکه های مشکی در اطراف چشم می باشد. پشم بدن این نژاد سفید و دارای مرغوبیت بالایی است و با تارهای بلندی که دارد در صنایع مختلف استفاده های فراوان دارد. پشم این گوسفند قابلیت رنگ پذیری بالایی را دارد و بسیار پرطرفدار است. میزان پشم آن 3 الی 5 کیلو می باشد که بستگی به جنس گوسفند متغیر می باشد. همچنین در تولید گوشت هم جزو نژاد های خوب محسوب می شود.

نژاد کرمانی

نژاد گوسفند کرمانی از جمله نژادهای پرگوشت و همچنین پشمی می باشند. رنگ پشم و پوست این گوسفندان نخودی می باشد و پشم آن ها در فرش بافی و لباس ها استفاده می شود. پشم این گوسفند رنگ پذیری بالایی دارد و منشا آن کرمان و شهرهای اطراف آن دانست.

انواع نژاد گوسفندان گوشتی

گوسفندان سنگسری

گوسفند سنگسری بهترین گوسفند نژاد گوشتی می باشد که محصول گوشت تقریباً ٪60 وزن گوسفند پیش از ذبح شدن می باشد و به نوعی از لحاظ پرواربندی بهترین گوسفند می باشد. زیست بوم این نوع گوسفند در شهرستان سمنان می باشد. دنبه ی گوسفند سنگسری بسیار کوچک تر از بقیه ی نژاد های گوسفندان است در قوچ و میش های این نژاد شاخ دیده نمی شودگوسفندان سنگسری به علت داشتن جثه ی کوچک توانایی زیادی در راه رفتن و پیمودن راه دارند و به علت کویری بودن منطقه ی زیست آن ها ، گوسفندانی بسیار مقاوم می باشند.

نژاد سنجابی

گوسفند نژاد سنجابی را هم می توان پشمی و هم گوشتی دانست. سوددهی هم در پشم و هم در گوشت بسیار بالا می باشد. رنگ این نژاد سفید و نخودی می باشد که برخی از آن ها دارای لکه های قهوه ای در بخش های گردن، دست و پا می باشند. بدن گوسفندان دارای بدنی بزرگ و پر از گوشت می باشند و سود زیادی را نصیب دامداران می نماید. پشم های این نژاد بلند و ضخیم می باشد و کیفیت خوبی دارد.

نژاد مغانی

گوسفند مغانی ازنژاد های ایرانی در مناطق  آذربایجان شرقی می باشد که گوشتی و شیری محسوب می گردد. گوسفند مغانی دارای جثه نسبتاً حجیم و عضلانی می باشد که بیشتر در نواحی ییلاقی غرب دریای خزر و یا در دشت مغان زندگی می کند که نظر نژادی نسبتاً خالصی می باشد. گوسفند مغانی از نژادهایی می باشد که تولید بره های سنگین را زایش دارد. بره های مغانی در زمان تولد 4 کیلو دارد و در زمان شیرگیری در حدود 23 کیلو وزن دارد.

نژاد زل

نژاد گوسفند ایرانی زل از نوع گوشتی می باشد و سرشار از انواع پروتئین و ویتامین است. این نژاد بدون دنبه می باشند و دارای دست و پاهای بلند می باشند. برای پیاده روی در کوهستان توانایی بالایی دارند. این نژاد بیشتر در منطقه های کوهستانی و جنگل ها پرورش داده می شود. این نژاد بین گوسفندان اهلی و وحشی می باشد و دارای هیکل کوچک و سبکی می باشد. البته پوست این نژاد دارای کیفیت بالایی نیست و ضخامت کافی را ندارد.انواع نژاد گوسفندان در دو فصل بهارو پاییز جفت گیری می نمایند.

نژاد تالشی

نژاد گوسفند تالشی همان طور که از اسمش مشخص است از منطقه گیلان و تا ارتفاعات حیران پرورش می یابد. این نژاد گوسفندان مشابه گوسفندان زل هستند ولی از لحاظ هیکل بزرگ تر می باشند ولی دنبه کوچکی دارند. رنگ نژاد گوسفند تالشی نخودی و یا سفید می باشد که بخش هایی از بدن دارای لکه های قهوه ای روشن و تیره دارد.

نژاد شال

رنگ بدن گوسفندان شال در ابتدای تولد خاکستری تیره بوده و بعد از مدتی تیره و مایل به سیاه می شود. برخی از آن ها دارای لکه هایی سفید بر روی پیشانی می باشند که تا بخش عقبی سر هم کشیده شده است. در زیر گلو و همچنین گوش این گوسفند منگوله هایی وجود دارد که حالت آویزان دارد. دنبه این نژاد بزرگ بوده و همچنین دارای گوش های بزرگی می باشد. این گوسفندان در بخش های سر، دست و پای خود مویی ندارند.

نژاد فشندی

نژاد گوسفند فشندی از نژادهای ایرانی است که مبدا اصلی آن ساوجبلاغ می باشد. نژاد گوسفند فشندی گوشتی و شیری می باشد و رنگ آن در ابتدا قهوه‌ای روشن تا قهوه‌ای تیره و سپس کرم می باشد. این گوسفند مشابه گوسفند زندی می باشد و دارای هیکل بزرگی می باشد. از لحاظ تولید پشم نیز این نژاد دارای پشم ضخیمی می باشد. جثه نژاد گوسفند فشندی متوسط تا بزرگ است و دارای رنگ های کرم، قهوه ای روشن و قرمز می باشد.

نژاد زندی

نژاد گوسفند زندی نژادهای پوستی و گوشتی حساب می شود ودر زمان تولد دارای رنگی کامل سیاه می باشد ولی بعد از شش ماهگی رنگ آن متمایل به قهوه ای بور می شود. این نوع جزو انواع نژاد گوسفندان گوش دار هستند که برخی مواقع بدون گوش و یا نیم گوش می باشند. این نژاد گوسفند زندی دارای بهترین گوشت گوسفندی می باشند. از پوست بره گوسفند زندی می توان جهت ساخت لباس استفاده نمود.

گوسفندان نژاد پوستی

نژاد قره گل (Karakul)

منشا این گوسفند در بیابان های سرخس می باشد و کاملا سازگار با آب و هوای تابستان تا دمای چهل درجه و زمستان تا دمای زیر 30 درجه را دارند. این نوع گوسفند دارای پشمی عالی برای تهیه البسه گران قیمت می باشد. در ضمن این گوسفند دارای تولیدات گوشتی و در دسته گوسفندان نژاد پوستی قرار دارد.

نژادهای زایشی- گوشتی

نژاد رومانف (Romanov)

زادگاه اصلی گوسفند رومانف در دره ولگا شمال شرقی مسکو روسیه می باشد و این گوسفند یکی از بهترین گوسفندان برای بدست آوردن درآمدی کلان در پرواربندی می باشد.

میش رومانف بهترین گوسفند دوقلوزای دنیا می باشد و حتی رکورد 9 قلو و 7 قلو درآمریکا را ثبت کرده است. بدلیل غریزه جنسی بالای قوچ رومانف می توانید بر تعداد گله های خود بیفزایید. در واقع جفت گیری این گوسفند در تمام فصول سال امکان پذیر است.

انواع نژاد گوسفندان پشمی

نژاد مرینوس (merino)

به دلیل غریزه جنسی بالا بهترین گزینه برای افزایش گله داری می باشد
توانایی بالایی در چرا فقیر دارد.
زادگاه اصلی این گوسفند در اسپانیا می باشد و جثه آن متوسط با بدنی لاغر می باشد.

نژاد تایلس

تایلس یک نژاد بدون دوم از آمریکا می باشد که از ترکیب گوسفند نژاد بدون دم سیبری با سایر نژادهای اصلاح شده ایجاد خواهد شد. این نژاد به دلیل ایجاد یک نژاد بدون دم ترکیب می شود. رنگ گوش، پا و صورت آن سفید بدون پشم و شاخ می باشند.

نژاد رامبویه(Rambouillet)

این نژاد گوسفند حاصل گوسفند مرینوس اسپانیا می باشد و زادگاه اصلی آن در فرانسه است. گوشت این گوسفند در مقایسه با گوسفندانی که با هدف پرورش برای افزایش گوشت می باشد مناسب نیست.

قوچ رامبویه شاخ دار یا بدون شاخ و میش آن بدون شاخ می باشد
رشد پشم گوسفند نژاد رامبویه حدود 9/8 سانتی‌متر در سال است.

نژاد دبویلت(Debouillet)

این نوع از انواع نژاد گوسفندان از نژاد رامبویه و مرینوس دلاین حاصل شده است و به دلیل الیاف خود پشم آن بعنوان ارزشمندی پشم بسیار مرغوب می باشد. منشا این گوسفند آمریکا می باشد و رنگ بدن آن سفید است.

نژادهایی با پشم نسبتاً ظریف

نژاد دورست (Dorest)

این نژاد در جنوب انگلستان می باشد و جثه آن متوسط بوده و رنگ دسته و پای آن سفید می باشد.

گوسفند دورست هم شاخ دار و هم بدون شاخ است.
این نژاد صورت و گوش های سفید و عاری از هر گونه پشم دارد.
پوست بدن غالبا زرد رنگ و پشم آن سفید رنگ است.
قوچ در هنگام بلوغ 85 تا 125 کیلوگرم و میش دورست در حدود 60 تا 85 کیلوگرم دارد.
توانایی جفت گیری در تمام فصول
درصد دوقلو زایی و بره زایی

نژاد فنلاندی(Finn sheep)

نژاد این گوسفند در فنلاند می باشد و صورت دست و پا و بینی و گوش های آنها سفید است و جثه ای کوچک دارد و در عین بره های آن هنگام تولد کوچک هستند اما قدرت بقا و زنده ماندن بالایی دارند.

نژاد همشایر (Hampshire)

منشا نژاد این گوسفند به مانند گوسفند دورست در جنوب انگلستان می باشد.

جثه ای بزرگ و بدنی بلوکی مانند دارند
از نظر شیردهی و تولید بره بهترن نژاد گوسفند می باشند.

نژاد مونتادال(Montadal)

این گوسفند برگرفته از میش‌های نژاد کلمبیا با قوچهای cheviot می باشد و دست و پا و گوش های آن سفید است و در عین حال پای آن بدون پشم می باشد. منشا این گوسفند ایالات متحده آمریکا است.

نژاد آکسفورد (Oxford)

این گوسفند نیز در جنوب انگلستان می باشد و جثه ای متوسط با دست و پایی قهوه ای می باشند و میش های این گوسفند از نظر منفعت عالی می باشند.

نژاد شروپ شایر (Shropshire)

منشا این نژاد انگلستان است با افزایش وزن مقدار چربی آن نیز افزایش می یابد و از کوچکترین نژادهای گوسفندان با پشم متوسط می باشد.

نژاد سات داون(Soutdown)

این گوسفند تمایل به چاق شدن و افزایش چربی دارد و در عین حال دارای بلوغ زود رس می باشد. گوسفند سات داون از قدیمی ترین انواع نژاد گوسفندان جهان می باشد و منشا آن در انگلستان است.

قوچ ها وزنی در حدود 85 تا 115 کیلوگرم و میش ها وزنی بین 60 تا 80 کیلوگرم دارند.
درصد دو قلوزایی در میش های نژاد سات دان نسبت به دیگر نژاد ها در حد متوسط است.
گوسفندان نژاد سات دان فاقد شاخ هستند.

نژاد سافولک (Suffolk)

این نژاد گوسفند به مانند گوسفند نژاد سات داون درجنوب انگلستان می باشد و بدون شاخ می باشد.

میانگین درصد چند قلوزایی 160 درصد می باشد.
این نژاد هم از نظر شیردهی و هم گوشت تولیدی بسیار جالب توجه است
نژاد سافولک در نتیجه تلاقی میان میش های Norfolk و قوچ های Southdown به وجود آمده و تثبیت شده است.

نژاد تونس (Tunis)

این گوسفند دارای جثه ای بزرگ با بدنی بلوکی می باشد که صورت آن بدون پشم و جنس پشم آن زبر می باشد. این گوسفند در شمال افریقا می باشد.

گوسفندان نژادهای پشم دراز

نژاد کاتسولد (Cotswold)

این نوع گوسفند دارای پشمی دراز و فرفری می باشد و منشا آن در انگلستان می باشد. در واقع این گوسفند از قدیمی ترین گوسفندان در انگلستان می باشد.

نژاد لایسستر (Leicester)

این نوع گوسفند در برابر گرما مقاوم نمی باشد و دارای جثه ای بزرگ می باشد. منشا این گوسفند در انگلستان است و دارای خصوصیات زیر میباشد.

میانگین وزن تولد بره ماده: 4/5 کیلوگرم
کم بودن نسبی دوقلو زایی این نژاد نسبت به سایر نژادهای گوسفند بریتانیا
طول دوره شیر دهی در گوسفند 95 تا 100 روز
فصل زایش از اواسط فصل زمستان شروع و تا اول فصل بهار ادامه دارد.
میانگین وزن بلوغ: 55 کیلوگرم
متوسط تولید پشم در حدود 5/3 تا 4/4 کیلو گرم در سال می‌باشد.

نژاد لینکلن (Lincoln)

این نوع گوسفند دارای پشمی زبر و داراز می باشد. همچنین این نژاد گوسفند که دارای جثه ای بزرگ می باشد منشا آن در انگلستان است. این گوسفند بهترین گوسفند تلاقی ها می باشد و البته دارای بلوغ دیررس می باشد.

نژاد رامنی (Romney)

این نوع گوسفند هم دارای جثه ای بزرگ و هم دارای بدن بلوکی و پشمی دراز می باشد. البته بخاطر سازگاری انواع نژاد گوسفندان با مناطق مرطوب است که دارای پشمی دراز می باشد.

وزن در هنگام بلوغ قوچ رامنی: 100 تا 125 کیلوگرم
وزن در هنگام بلوغ میش رامنی: 85 تا 100 کیلوگرم

گوسفندان نژادهای پشم تلاقی یافته

نژاد کلمبیا (Columbia)

این نوع گوسفند از تلاقی بین قوچ لینکلن و میش رامبویه بوجود آمده است که به نوعی جز بزرگترین نژاد گوسفند تلاقی محسوب می باشد. منشا این گوسفند در کلمبیا می باشد و دارای جثه ای بزرگ  می باشد که روی صورت آن بدون مو می باشد و کاملا با هوای کوهستانی سازگار هستند.

نژاد کوریدال (Corriedale)

این نوع گوسفند دارای جثه ای متوسط و کمی بزرگ می باشد و کیفیت گوشت و پشم آن عالی می باشد. گوسفند نژاد کوریدال (Corriedale) در اصل از تلاقی بین قوچ های لینکلن و لایسستر با میشهای مرینوس می باشد و در اصل زادگاه آن در نیوزلند می باشد.

نژاد پاناما (Panama)

این گوسفند دارای لاشه گوشتی می باشد و در عین حال جثه ای بزرگ دارد در اصل منشا این گوسفند در آمریکا و حاصل تلاقی قوچ رامبویه و میش لینکلن می باشد.

نژاد راملدال (Romeldale)

این نوع گوسفند حاصل تلاقی بین قوچ رامنی و میش رامبویه و منشا یافته از ایالات متحده آمریکا است. پشمی ظریف و بدون شاخ از خصوصیات ظاهری این گوسفند می باشد.

نژاد تارگی (Tar ghee)

این نوع گوسفند در سال وزن پشم چیده شده آن حدود 5/4 تا 4/5 کیلوگرم می باشد. رنگ صورت آن سفید و دارای بدنی بلوکی مانند می باشد. این نژاد حاصل تلاقی بین قوچ رامبویه با میشهای کاریدال – لینکلن-رامبویه می‌باشد.

نژاد بدون دم (Tailless)

این گوسفند بدون دم می باشد و از تلاقی گوسفند بدون دم سیبری با تعدادی از نژادهای اصلاح شده بوجود آمده و منشا آن در آمریکا می باشد.

نژاد سوت دال (Southdaie)

این نوع گوسفند از لحاظ پشم و گوشت دارای کیفیتی مناسب است و منشا آن در ایالات متحده آمریکا و  و از تلاقی بین نژادهای سات داون و کوریدال به وجود آمدهاست.

گوسفندان با نژادهای پشم قالی

نژاد صورت سیاه‌ها اسکاتلند

این گوسفند دارای جثه ای کوچک و پشم زبر و ضخیم می باشد. نژاد این گوسفند در اصل در اسکاتلند و توانایی سازگاری با مناطق خشک و اندک را دارند.

گوسفند زنده پایتخت بعنوان یکی از بهترین مراکز خدمات دامداری شهری در تهران، نقش مهمی در فروش انواع نژاد گوسفندان و تامین گوشت تازه و مطمئن برای خانواده‌ها، رستوران‌ها و هیئت‌ ها دارد. در شهری پرجمعیت مانند تهران، خرید دام سالم و باکیفیت نیازمند انتخاب مراکز معتبر است؛ مراکزی که علاوه‌بر عرضه دام اصیل و نژاددار، خدمات تکمیلی مانند باسکول دقیق و قصاب ماهر ارائه می‌دهند. دامهای عرضه‌ شده در تهران معمولاً از نژادهای پربازده مانند افشاری، مهربان و لری بختیاری هستند که از نظر کیفیت گوشت، طعم و وزن‌ دهی، جزو بهترین‌ ها محسوب می‌شوند.

گوسفند زنده پایتخت به خریداران امکان می‌دهد دام خود را در محل انتخاب و بصورت کاملاً بهداشتی ذبح کنند. این شیوه علاوه‌ بر حفظ تازگی گوشت، شفافیت کامل در وزن‌ کشی و قیمت‌ گذاری را فراهم می‌کند و تجربه‌ ای سالم، اقتصادی و مطمئن برای شهروندان رقم می‌زند.