برای ایجاد یک گله بز شیری اصلاح شده دو روش کلی وجود دارد.
⚪️در روش اول باید همه بزهای نر و ماده مورد نیاز برای تشکیل گله را از مراکز فروش بز نژاد خالص سانن یا آلپاین خریداری نمود.
⚪️روش دوم روش آمیخته گری است. یعنی خریدار باید یک یا چند راس بز نر خالص از نژاد سانن یا آلپاین از مراکز فروش نژاد خالص سانن یا آلپاین تهیه نماید و سپس آن ها را با گله ای از بزهای بومی نگهداری کند تا پس از طی چند نسل آمیخته گری و اصلاح نژادی صورت بگیرد.
⚪️ روش اول: تشکیل گله بز شیری از بزهای نر و ماده خالص سانن و آلپاین
این گله کاملا خالص بوده و غالبا خریدار، نژادهای شیری سانن و آلپاین را در تعداد مورد نظر خود تهیه نموده و گله را تشکیل می دهد. این گله کاملا یک دست بوده و از وارد نمودن بزهای بومی منطقه و بزهای سایر نژادها به این گله جلوگیری می شود.
پرورش دهندگان گله های خالص بزهای شیری سانن و آلپاین باید برنامه ریزی کاملا علمی داشته باشند و تمامی روش های مدرن دامداری مانند ثبت و رکورد گیری، تهیه شناسنامه، احداث جایگاه، جفت گیری کنترل شده، تغذیه صحیح و … را انجام دهند.
مزایای این روش:
- تمامی بزهای گله و بزهای تولید شده از این گله از نژادهای سانن و آلپاین خالص می باشند و از نظر میزان شیردهی بسیار مطلوب هستند.
- در این گله بزهای نر و ماده خالص تولید می شود که می توان پس از چند ماه بزهای نر تولید شده را به عنوان نر خالص نژادهای سانن و آلپاین به فروش رسانید. این بزهای نر ارزش اقتصادی بالایی داشته و در بازگشت سریع سرمایه بسیار موثرند.
- در این روش می توان در زمان کمتری نسبت به روش دوم، گله ای خالص با ظرفیت بالای شیردهی و سودآوری بیشتر تشکیل داد.
این روش معایبی نیز دارد. برای تشکیل گله خالص نژادهای سانن و آلپاین به سرمایه اولیه فراوانی نیاز است. بزهای سانن و آلپاین به مراقبت زیادی نیاز دارند و به همین دلیل، انجام این مراقبت ها و احداث جایگاه مناسب هزینه بر است.
از دیگر عیوب این روش می توان به افزایش احتمال بروز نارسایی های ناشی از افزایش هم خونی در گله اشاره کرد. برای پیشگیری از این مساله باید هر چند سال یک بار بزهای نر جدیدی وارد گله خالص کرد تا از افزایش بیش از حد هم خونی جلوگیری کرد.
⚪️ روش دوم: تشکیل گله شیری از طریق آمیخته گری
این روش علمی برای اصلاح نژادی بزهای بومی مناطق مختلف به کار می رود. اجرای این روش در تمامی دنیا مرسوم است و برای انجام آن به سرمایه اولیه چندانی نیاز نیست. برای تشکیل این گله، بزهای ماده از بزهای بومی منطقه انتخاب می شوند. سپس دامدار چند راس بز نر نژاد های سانن و آلپاین را تهیه نموده و به این گله وارد می کند.
مراحل تشکیل گله شیری در روش آمیخته گری:
- اولین گام خرید تعدادی بز نر خالص از نژاد سانن یا آلپاین است. هنگام خرید بهتر است به مراکز معتبر مراجعه کنید و بزهای نر قوی و سالم را انتخاب کنید. بزهای ماده را نیز از گله های شناخته شده و مطمئن بومی انتخاب کنید. این بزها باید از نظر سلامت و باروری ایده آل باشند.
- گله بزهای بومی باید فاقد بزهای نر بومی باشد. تمامی بزهای نر بومی را از گله خارج کنید و امکان هر گونه جفت گیری بزهای ماده با بزهای نر بومی را از بین ببرید. بزغاله هایی که از آمیزش بزهای نر نژاد سانن و آلپاین با بزهای ماده بومی منطقه بوجود می آیند دارای 50 درصد خصوصیات نژادهای سانن یا آلپاین و 50 درصد خصوصیات نژاد بومی منطقه هستند که اصطلاحا بزغاله های دو رگه نامیده می شوند.
- برای کسب نتایج بهتر بزغاله های نر متولد شده در گله را پیش از بلوغ از گله خارج کنید تا فقط بزغاله های ماده در گله باقی بمانند. این کار سرعت فرآیند اصطلاح نژادی را سرعت می بخشد. بزغاله های ماده پس از بلوغ با بزهای نر خالص نژاد سانن یا آلپاین موجود در گله آمیزش کرده و بزغاله هایی با درصد بیشتر صفات نژاد سانن و آلپاین تولید می کنند. این بزغاله های نسل دوم 75 درصد خصوصیات نژاد برتر سانن و آلپاین را داشته و با تکرار این فرآیند در نهایت می توان گله ای خالص از نژاد شیری سانن و آلپاین تولید کرد.
هر چند این روش نسبت به روش اول زمان بر است اما مزایای زیادی دارد. از مهمترین مزایای این روش می توان به توانايی راهپيمايی در کوچ های طولانی، نیاز به سرمایه اولیه کم، ایجاد عادت پذيری بالا، و ایجاد گله های شیری و پربازده اشاره کرد.