بیماری های شایع در گوسفندان

گوسفندان یکی از حیوانات اهلی هستند که به وفور شاهد نگهداری آن ها توسط روستاییان، کوچ نشینان و نیز دامداران می باشیم. گوسفندان با توجه به خصوصیات ذاتی و بدنی خود می توانند برای انسان بسیار مفید و کارامد باشند. می توان از گوسفندان برای تغذیه ی شیر آن ها استفاده کرد و یا از پشم آن ها در صنایع ریسندگی استفاده کرد و حتی به طور مستقیم از گوشت این حیوان استفاده کنیم که دارای خاصیت های غذایی بسیاری هم می باشد. اما در کنار این مزایای بسیار نگهداری گوسفند، خطرات و احتمالآ آسیب ها و مضراتی هم در آن وجود دارد. این حیوان به نگهداری فراوانی احتیاج ندارد اما در صورتی که هیچ گونه نگهداری از آن صورت نگیرد و نکات بهداشتی دام در نگهداری آن در نظر گرفته نشود می تواند به بیماری های مختلفی مبتلا شود.

این گونه بیماری ها می توانند سبب تلف شدن تعداد زیادی از گوسفندان در گله شوند و ضررات مالی زیادی را برای دامداران و اشخاص به وجود آورند. هم چنین احتمال سرایت این نوع بیماری ها به انسان در صورت مصرف گوشت حیوان وجود دارد. در این مقاله می خواهیم به بیان برخی بیماری های رایج در گوسفندان و علت آن ها بپردازیم تا دام داران بتوانند به خوبی از سلامت گوسفندان خود مراقبت کنند.

بیماری آرتریت

آرتریت یک بیماری است که معمولآ در بره هایی که از یک هفته تا چند ماه سن دارند به وجود می آید این بیماری به تورم مفصل هم معروف می باشد. آرتریت در واقع یک نوع بیماری عفونی است که سبب مبتلا شدن مفصل های پاهای بره های متولد شده در مکان های سربسته می شود.
مدام بند نام بره ها را توسط مواد آنتیی بیوتیک و ضد باکتری ضد عفونی کنیم تا عاری از میکروب ها و ویروس های عامل بیماری شود.
این نوع بیماری و نیز بیماری های عفونی دیگر در بره ها اصولآ توسط بند ناف آن ها پس از تولد بروز پیدا می کنند. برای پیش گیری از این نوع بیماری در بره هایی که در چنین مکان های سرپوشیده ای متولد و نگهداری می شوند، باید مدام بند نام بره ها را توسط مواد آنتی بیوتیک و ضد باکتری ضد عفونی کنیم تا عاری از میکروب ها و ویروس های عامل بیماری شود. در زمانی که این بیماری به صورت حاد در بره ها رخ می دهد بهتر است که درمان بره توسط آنتی بیوتیک صورت بگیرد.

بیماری آبسه ی پا

آبسه ی پا که در برخی اوقات در پاهای گوسفندان بروز می کنند می تواند علت هایی هم چون نتیجه ی دانه های علوفه و یا آبسه عفونی داشته باشد. در صورتی که این آبسه ناشی از دانه ها ی علوفه باشد باید با پنس دانه های علوفه را خارج کرد و محل زخم را ضد عفونی کنیم. پمادهایی مانند اکتیول، آبسه ی عفونی را نرم کرده و سپس با اسکالپل یک شکاف ریز را در محل آبسه به وجود آوریم و اگر آبسه در اثر آبسه ی عفونی به وجود آمده بود ابتدا توسط مصرف کردن پماد هایی مانند اکتیول، آبسه ی عفونی را نرم کرده و سپس با اسکالپل یک شکاف ریز را در محل آبسه به وجود آوریم تا چرک و عفونت های آبسه خارج شود سپس از آنتی بیوتیک ها و ضد ویروس ها برای بهبودی زخم و مانع از عفونت آن می شویم.

• نشانه های بیماری سنوروس سربرالیس
• کم شدن بینایی یا نابینایی
• نداشتن تعادل
• بی اشتهایی
• فلج شدن یک سمت صورت
• چرخیدن سر
• افسرده شدن
• چرخیدن به دور خود

زخم دهان در دام

زخم دهان از بیماری های رایجی در گوسفندان می باشد که طولانی شدن مدت این بیماری،باعث تلف شدن آن ها خواهد شد. بروز زخم دهان گوسفند به دلیل های گوناگونی می باشد ولی جهت پیشگیری از آن می توان هر روز دهان گوسفندان را چک کرد و به آنها مولتی ویتامین تزریق نمود تا بدنشان در برابر این بیماری مقاوم گردد.

• دلیل ایجاد زخم دهان گوسفند
• مسمومیت با اوره
• کمبود ویتامین A
• کمبود ویتامین C

بیماری اسهال در گوسفندان

از بیماری هایی که در بین گوسفندان بیشتر در فصل گرما روی می دهد اسهال می باشد که به دلایل مختلفی بروز می کند.

راه های پیشگیری اسهال

یکی از راه های پیشگیری دادن غذای سالم و تمیز به گوسفندان می باشد .همچنین باید واکسن ها و شربت های فصلی به موقع به دام داده شده و در صورت مبتلا شدن آن گوسفند از سایر گوسفندان جدا نگهداری گردد تا کاملاً خوب شود.

• دلایل بیماری اسهال گوسفند
• بیماری تورم معده و روده
• وجود ویروس کنه
• بیماری زبان آبی
• مصرف زیاد ویتامین A
• مصرف زیاد نمک و مس
• مصرف آرسنیک

تب برفکی در دام

یکی از بیماری های مسری در بین دام ها تب برفکی می باشد که منشا آن ویروس آنفولانزای خوکی است .بیماری تب برفکی بسیار عفونی بوده واگر در دام ها ایجاد شود،کشورهای دیگر تا ریشه کن شدن آن کامل محصولات را قبول نمی کنند.

درمان تب برفکی : برای پیشگیری این بیماری باید رعایت اصول بهداشتی و واکسیناسیون دوره ای انجام شود و با دیدن علائم به دامپزشک جهت درمان مراجعه گردد و تا بهبودی کامل گوسفندان قرنطینه انجام شود.

• نشانه های تب برفکی در گوسفند
• وجود جوش های پر مایع و دردناک در پا، زبان و بینی
• لنگ زدن حیوان
• بی اشتهایی
• تولید زیاد بزاق دهان
• تب شدید
• افت شیردهی
• سقط جنین
• مرگ جنین

التهاب رحم در گوسفند یکی از دلایلی که باعث نازایی گوسفندان می شود بیماری التهاب رحم می باشد که اجازه بارور شدن دام را نمی دهد.

• دلایل التهاب رحم
• مشکل در تغذیه دام
• کمبود سدیم
• داشتن زایمان ناقص
• زیاد داشتن جنین
• چرخیدن رحم
• داشتن زایمان های زودرس
• داشتن زخم های تناسلی
• ماندن بقایای زایمان قبلی

بیماری تب دره ریفت یک بیماری مشترک بین انسان و حیوان می باشد که باعث سقط جنین یا نواقص مادرزادی خواهد شد. بیشتر این بیماری توسط پشه انتقال داده می شود. وجود رطوبت یا بارندگی های زیاد باعث ایجاد آب های راکد و تخم ریز این پشه ها می شود. یکی از راه های پیشگیری جلوگیری از تماس مستقیم به بافت دام کشته شده می باشد.

گاهی اوقات به دلیل کم نوشیدن آب توسط گوسفند و جمع شدن مدفوع در روده های آن ها یبوست ایجاد می شود که از نشانه های بیماری می باشد. با تغییر غذایی یا استفاده از داروها ممکن است این مشکل بدتر شود. پس باید مراقب بود که هر دارویی به دام داده نشود و از مصرف سبزیجات جلوگیری گردد.

بیماری نفخ از بیماری هایی محسوب می شود که می تواند جان گوسفندان را به خطر بیندازد. مصرف زیاد علوفه تازه مانند شبدرها می تواند در اینجا نفخ تاثیر زیادی داشته باشد.

• علائم نفخ در گوسفندان
• وجود صدا در شکم
• لگدپرانی به زیر شکم
• باد کردن انتهای شکم
• بی میلی یا نخوردن غذا
• خروج زبان
• نفس تنگی

یکی از مهم ترین بیمارهای عفونی انگلی دام ها بیماری بازیوز می باشد که مخصوص نشخوارکنندگان است. این انگل به داخل گلبول قرمز وارد می شود و توسط کنه ها میزبانی می گردد. این بیماری یک بیماری مشترک بین انسان ها و دام می باشد. عامل اصلی این بیماری انگلی به اسم بابزیا می باشد که برای درمان آنها از حمام کنه استفاده می شود.

• علائم ایجاد بابزیوز
• خون شاش
• تب بالا
• کم خونی
• یبوست
• لاغری
• بی اشتهایی
• داشتن چشم و پستان زرد

بیماری هیداتیدوز 

یکی دیگر از بیماری ها در گوسفند بیماری هیداتیدوز بوده که یک بیماری مشترک بین انسان و دام می باشد. این بیماری به وسیله کرم های پهن بندبندی به وجود می آید که در صورت ورود به بدن انسان و یا دام در ریه ها و کبد کیست هایی را ایجاد می کند. در صورتی که این بیماری به موقع درمان نگردد می تواند باعث ایجاد کیست های دیگری در قلب و مغز نیز گردد و دام تلف گردد.

تب کیودر

تب کیو یک بیماری مشترک در بین انسان ها و دام می باشد که می تواند موارد عفونی بالا مانند آنفولانزا را ایجاد کند که باعث سقط جنین در گوسفندان خواهد شد. در صورت عدم درمان می تواند باعث تلف شدن دام گردد. انسان ها نیز نباید از مخصولات لبنی خام استفاده نمایند.

• عوامل مختلفی در سقط جنین گوسفندان که عفونت ها دلیل اصلی آن می باشند. درادامه چند نمونه از این عفونت ها را نام می بریم:
• عفونت کامپیلوباکتر :این نوع عفونت باعث ایجاد بره های ضعیف و یا مرده می شوند. ممکن است این نوع عفونت به صورت هر چهار الی پنج سال تکرار گردد که راه آن درمان آن واکسینه کردن گوسفندان می باشد.

• سقط جنینی آنزوئیک (EAE): این سقط در سرتاسر جهان موضوع شایعی می باشد که در هفته های آخر آبستن روی می دهد.

• ویروس Cache Valley :ویروس Cache Valley باعث ایجاد نازایی، سقط های جنین و یا ناهنجاری های مادرزادی زیاد در گوسفندان می شود که عامل ایجاد آن پشه می باشد .
• توکسوپلاسموز:توکسوپلاسموز یک نوع بیماری قابل انتقال از حیوان به انسان می باشد که از طرق مختلفی به انسان ها قابل انتقال می باشد و باعث سقط جنین در گوسفندان می گردد.
• لیستریوز:با لیستریوز سقط جنینی رخ می دهد که دلیل آن عفونت ها، خوراکی های فاسد و یا مرطوب می باشد. نشانه های آن وجود تب، بی اشتهایی و افسردگی می باشد.
• بیماری border :بیماری بودر بیماری شایعی در جهان است که باعث مرگ های جنین گوسفندان و یا نوزاد های بره ضعیف می شود. این بیماری هم بر اثر عفونت ویروس گاو و یا وبا روی می دهد.
• تب مالت :تب مالت هم از جمله مواردی است که باعث نازایی، سقط جنین، زایمان های ناقص و یا نوزاد های ضعیف می شود.
• عفونت ویروسی بلوطون :این عفونت ویروسی باعث سقط های جنینی و ناهنجاری مادرزادی مغزی در بره ها خواهد شد.

• سالمونلا تیفی موریوم:تب زیاد باعث عفونت سالمونلا تیفی موریوم شده که سقط جنین را به همراه دارد.

پرولاپس واژن یا همان بیرون زدگی واژن پس از زایمان دیده می شود و بخش های از واژن را خارج و در معرض انواع عفونت ها، ضربه ها و حتی مرگ و میر قرار می دهد. این بیرون زدگی حتی در مواردی باعث نازایی و یا سخت زایی خواهد شد.

• عوامل ایجاد پرولاپس واژن
• کم بودن کلسیم خون
• چند قلو زایی
• تعادل نداشتن هورمون ها
• چاق و یا لاغر بودن
• کم بودن تحرک
• غذای بی کیفیت
• سختی زایمان

گوسفندان دلایل مختلفی جهت سرفه کردن دارند. یکی از دلایل می تواند سرماخوردگی باشد وعلت دیگر بیماری میازیس باشد. بیماری میازیس گوسفند در واقع وجود لاروهایی مگسی است که در داخل گوش، دهان، بینی حیوان باعث ایجاد سرفه می گردد.

• علائم میاز چشم و گلو
• آبریزش چشم
• التهاب چشم
• التهاب گلو
• مشکل در صدا
• سرفه های طولانی

بیماری اسکراپی یک بیماری مسری است که باعث ایجاد حفره در مغز گوسفند می گردد. از علامت های این بیماری خاریدن بدن و مالیدن بدن حیوان به اشیا و عدم تعادل می باشد که به طور معمول ۶ ماه بعد از گرفتن این بیماری گوسفند، تلف می شوند.

• نشانه های بیماری اسکرپی
• خاریدن بخش های مختلف بدن
• لرزیدن سر و گردن
• نداشتن هماهنگی بین عضلات

یکی از بیماری های ویروسی که خیلی واگیر دارد طاعون نشخوارکنندگان می باشد که می تواند از حیوان اهلی به حیوانات وحشی انجام گردد.

• علائم بیماری طاعون نشخوارکنندگان
• تب ناگهانی
• ترشح از چشم و بینی
• زخم دهان
• اسهال با بوی بد
• داشتن سرفه
• نفس تنگی
• لاغری

کیست سیستی سرکوس در گوشت 

این نوع کیست به صورت کرم های پهن نواری می باشند که از مایعی به نام سیستی سرکو پر شده است که دارای تخم انگل می باشد. بعد از دو ماه زندگی در بدن حیوان عضلات داخلی را به کیست سیستی سرکوس تبدیل می کند.این کیس تها در زبان، داخل شکم، قلب، قفسه سینه، مری گوسفندان دیده می شود.

در بره های جوان و زیر شش ماه بیماری انگلی گوارشی نماتودیروس باعث ایجاد اسهال شدید و مرگ آنها می شود. دلیل ایجاد این انگل لاروهای آلوده در یونجه ها می باشد.

• نشانه های مبتلا شدن گوسفند به انگل گوارشی نماتودیروس
• افسرده شدن
• اسهال زیاد
• ادرارهای شدید
• کم کردن وزن
• پوکی استخوان

بیماری اکتیما یا اورف

بیماری اکتیما نوعی ویروس می باشد که می تواند اطراف دهان و لب گوسفندان را مبتلا کند. این بیماری واگیر دارد و اگر یک دام مبتلا شود سایر دام ها هم با استفاده از ظرف های مشترک غذا مبتلا خواهند شد. گوسفند مبتلا باید از سایر حیوانات جدا گردد. زخم های ایجاد شده بر اثر بیماری اکتیما همراه با خاریدن و سوزش می باشند که باعث آزار حیوان خواهد شد و بیماری با وجود مگس در اطراف زخم بیشتر هم می شود. اگرزود تشخیص داده شود فقط وزن گوسفند کاهش پیدا می کند ولی تشخیص دیرهنگام آن باعث تلف شدن دام می گردد. نشانه های بیماری اکتیما مشابه با بیماری زبان آبی است.

بیماری تب شیر بیماری است که بعد از زایمان دام ها پیش می آید. به کم شدن میزان کلسیم در شیر گوسفند یا بز تب شیر می گویند. این بیماری مواردی مانند مسمومیت بارداری، زاییدن به یختی، بیرون زدن رحم و … می باشد که باید زود اقدام به درمان نمود.

• نشانه های وجود بیماری تب شیر گوسفند
• تلف شدن دام
• فلج زایمان گوسفند
• لنگش دام
• جمع شدن ترشح در سوراخ بینی
• قرار دادن سر گوسفند روی زمین
• ضعف داشتن

بیماری زبان آبی گوسفند از راه حشرات به دام ها منتقل می شود. این بیماری باعث لنگش، التهاب در سم گوسفند، سختی تنفس و … می شود که البته واگیردار نمی باشد.

• علائم بیماری زبان آبی
• تب کردن
• زیاد شدن ترشح زبان
• کسل شدن
• سخت شدن تنفس
• تورم زبان و لب
• خونی شدن لب و گوش
• استفراغ
• کج شدن گردن
• از دست دادن پشم ها

بیماری لنگش

بیماری لنگش را پوسیدگی سم پا نیز می نامند که بیماری مسری بوده و در صورتی که بهداشت رعایت نشود، به بقیه هم منتقل خواهدشد. بعد از مبتلا شدن گوسفند سم او عفونت شدید خواهد شد و بوی زننده ای خواهد گرفت. بین دو پوست پا قرمز می شود و باعث لنگیدن دام خواهد شد. دلیل ایجاد آن وارد شدن باکتری در بین انگشتان پا، زخم شدن بر اثر موارد تیز، وجود رطوبت زیاد در مکان، اصلاح نادرست سم چینی، رعایت نکردن بهداشت یا ضد عفونی محیط، ندادن ویتامین ها می باشد.

مسمومیت آبستنی یا کتوز یک بیماری متابولیکی می باشد که دلیل آن کم شدن قند خون است. جنین با تغذیه از گلوکز خون مادرش باعث کم شدن آن در خون گوسفند می شود و بخش های مغزی و نخاعی را مختل می نماید. این مشکل در دو الی سه هفته آخر بارداری گوسفند خود را نمایش خواهد داد.

• علائم وجود مسمویت آبستنی گوسفند
• لرزیدن گوش
• لرزیدن سرو گردن
• نگه داشتن سر در یک سمت
• ریختن پشم
• بلارفتن ضربان قلب
• متوقف شدن حرکات شکم
• داشتن مدفوع خشک یا چسبناک
• لاغری زیاد
• نداشتن اشتها
• سقط جنین
• زاییدن نوزاد ضعیف

بیماری آنتروتوکسمی گوسفند به دلیل جذب سم زیاد از روده ایجاد می شود که نام دیگر آن قلوه نرمی هم می باشد. علت اصلی این بیماری به دلیل دستگاه گوارش دام می باشد. پرخوری گوسفندان باعث ایجاد التهاب در روده، زیاد شدن سم و ورود به خون خواهد شد.

• علایم بیماری آنتروتوکسمی
• التهاب ریه
• اسهال زیاد
• زمین گیر شدن
• تشنج
• تغییرات کلیه
• نرمی قلوه
• پرخون شدن شکمبه و یا شیردان
• مرگ ناگهانی
• درد در قسمت شکم

زمانی که ظرفیت کبد از مس پر می شود،کبد گوسفند ناگهان مس را آزاد خواهد کرد و آسیب جدی به کلیه و مغز دام وارد می کند. با اینکه این مسمومیت خیلی کند پیش خواهد رفت ولی گوسفند را تلف خواهد نمود.

• علائم مسمومیت با مس در گوسفندان
• زرد شدن چشم گوسفند
• زرد شدن پوست گوسفند

گوسفندان می توانند به انواع انگل های داخلی و خارجی مبتلا بشوند. این انگل ها به دلیل زیاد نگه داشتن گوسفندان و عدم رعایت بهداشت آنها ایجاد می شود. استفاده از داروهای ضد انگل به صورت دوره ای هم از واجبات این کار می باشد. انگل‌هاى داخلى در چندین نوع مختلف وجود دارند که به نام های تنیای روده، انگل معده، انگل ریه و کپلک شناخته می شوند.

انگل کپلک : این نمونه انگل در کبد حیوان می باشد و برای بهبود گوسفند باید به آن ها داروی ضد کپلک بدهید.

• علام ایجاد کپلک:
• لاغری گوسفند
• ورم زیر گلو
• کم خونی حیوان
• ضعیف شدن
• ریختن پشم
• آب آوردن شکم

• انگل تنیاى روده
• این انگل در روده حیوان لانه گزینی می کند و معمولاً بره ها را آلوده می کند
• علائم تنیای روده:
• درد زیاد
• لاغر شدن
• اسهال

• انگل‌هاى معدی یا ریوی
• این انگل داخلی در منطقه هایی با باران زیاد اتفاق می افتد و بسیاری از گوسفندان را تلف می نماید.
• علائم ابتلا به انگل معدی یا ریوی:
• ضعیف شدن
• کم خونی
• سرفه کردن
• مشکلات تنفسی
• اسهال سیاه
• لاغر شدن

انگل‌هاى خارجى
انگل های خارجی در پوست حیوانات می باشند و مبتلا شدن گوسفندان به آنها باعث تلف شدن و مرگ می گردد. این انگل ها بیماری های مختلفی را به حیوان انتقال می دهند. سمپاشی که در دامداری های انجام می شود می تواند جلوی گسترش آن را بگیرد.

آبله در گوسفند یک بیماری ویروسی می باشد که در برابر خشکى مقاومت بالایی دارد و در مکان های آلوده شش ماه بیماری را نگه می دارد. این بیماری از راه تنفس منتقل می شود و راه آن واکسینه شدن می باشد.

علت بیماری شاربن یک میکروب هوازی با نام سیلوس آنتراسیس می باشد که به وسیله نیش حشرات و یا از راه غذای آلوده انتشار می یابد.(بیماری آنتراکس در گوسفند)

• علائم بیماری شاربن
• بالا رفتن تب
• بی اشتهایی زیاد
• بی حال شدن
• داشتن خون سیاه
• تشنج

بیماری میکروبی بروسلوز در شیر حیوانات آلوده دیده می شود و از راه جفتگیرى گوسفند نر آلوده به گوسفند ماده منتقل می گردد

ذات الریه بیشتر توسط باکتری های پاستورلا همولیتکا و مایکوپلاسما بروز می دهد و در بره های شیرخواره دیده می شود.

• علائم بیماری ذات الریه :
• تب
• تنفس سریع
• ناتوان بودن در شیرمکیدن
• تلف شدن

یکی دیگر از بیماری میکروبی که از راه مایکوپلاسما به بدن منتقل می شود آگالاکسی می باشد.

• علائم آگالاکسی در گوسفندان
• داشتن تب
• تورم در قرنیه
• تورم در بافت چشم
• تورم در مفاصل
• تورم درپستان

کچلی یا گری نوعی بیماری مشترک در حیوانات و انسانها می باشد که باعث ایجاد ریزش مو و پشم ها می شود.

• علائم جرب یا کپلی در گوسفندان
• بیقراری حیوان
• ایجاد خارش
• ریختن پشم ها
• ایجاد دمله های کوچک

بیماری عضله سفید در بره های کوچک چند روزه مشخص می شود و دلیل آن کم بودن ویتامین E و سلنیوم می باشد.

بیماری غده پنیری 

یک بیماری مزمن در گوسفندان غده پنیری می باشد که نوع آن ایجاد آبسه در غده های لنفاوی می باشد. باکتری در این بیماری بسیار مسری بوده و از راه بازدم پخش می گردد. آبسه های چرکی باعث آسیب به اندام لنفاوی می شود

بیماری برنام یا مننگو 

بیماری برنام باعث ایجاد مشکل تعادل در گوسفند، ورم در چشم، حرکت های تشنجی در ستون مهره ها می گردد.

بیماری انسداد مری 

انسداد مری کمتر در گوسفندان دیده می گردد و زمانی که تغذیه گوسفند از ریشه هویج، چغندر و یا شلغم باشد این بیکاری خود درا نشان می دهد. نفخ شدید از نشانه های این بیماری می باشد.

بیماری گوسفند نایروبی

عامل بیماری نایروبی ویروس بوده و راه انتقال آن از کنه های آلوده است. پییشگیری با از بین بردن کنه های آلوده است. علائم بیماری اسهال و تب و تنگی نفس و اسهال سبز آبکی و تورم فرج می باشد. بیماری درمان مشخصی ندارد.

بیماری پیلو نفریت ناشی از وجود باکتری در دستگاه ادرار می باشد و به مرور بیماری به مثانه، کلیه ها و مسدودشدن مجاری ادرار می شود.

• علائم بیماری پیلونفریت
• خارج شدن خون از ادرار
• دل درد
• کم شدن شیر
• اشتهای زیاد یا کم
• چرکی شدن ادرار
• ضعیف شدن